Türkiye'de e-ticaret ve e-ihracat

Herkes Duysun TV’de Gülay Soydan Pehlevan'ın hazırlayıp sunduğu Önce Ekonomi programına bu hafta Comio Dijital Pazarlama kurucu ortağı Mustafa Sönmezay konuk oldu.

ASLI YEŞİLYURT/HERKES DUYSUN

Herkes Duysun ekranlarında yayınlanan Önce Ekonomi programına bu hafta Comio Dijital Pazarlama kurucu ortağı Mustafa Sönmezay konuk oldu.

Mustafa Sönmezay, programda Türkiye’de e-ticaret ve e-ihracat, yapay zekanın elektronik ticarete etkileri ve e-ticarette başarının altın kuralları konularına değindi.

Comio Dijital Pazarlama kurucu ortağı Mustafa Sönmezay ülkemizde genç ve teknolojiyi seven bir nüfusun olmasının e-ticaret konusunda çok önemli olduğunu belirterek, “Her türlü teknolojik gelişmeye iyi adapte olarak kullanıyoruz. Bir yandan kötü olarak ‘hayatımızda boşluk oluşturamıyoruz’, ‘internet bağlantısı olmadan yapamıyoruz’ diyoruz ama diğer taraftan ‘1 dakikada dijitalde ne oluyor?’ sorusunun cevabını yakalıyoruz. Amazon gibi bir ticaret devrinin bizim ‘1 dakikada ne yapıyoruz’ dediğimiz anda birkaç milyon dolar ticaret döndürüyor. Bu rakam 2022 sonu 2023 başı gibi bir dönemde 440 bin dolar civarındaydı. Şu an konuştuğumuz süre boyunca Amazon’da sadece online olarak 2 buçuk milyon dolarlık ticaret gerçekleşti. Yani ‘biz nereye gidiyoruz’ derken bile dünyada sadece online olarak böyle büyük ticaretler gerçekleşiyor” dedi.

Türkiye’deki genç nüfusun dijitale adapte durumda olduğunu belirten Sönmezay, “ 2023’ün ilk 6 ayında 652 milyar TL ticaret gerçekleşti. Bu ciddi bir rakam çünkü her sene bu rakamın üzerine ciddi şekilde ve kabul edilebilir bir oranda artış oluyor. Pandemi bizi tamamen dijitalleştirdi ve ‘pandemiden sonra bu iş yürümez’ dedik. Ancak bu oran tahmin ettiğimiz gibi bir kayıp yaşamadı. Bu kaybı Türkiye’deki ticaretin e-ticarete oranıyla ölçüyoruz. Pandemi öncesi yüzde 8’lerde gezen rakam, pandemi sürecinde yüzde 20’lere çıktı. Yani ülkemizde her 5 ticaretin 1’i onlineda gerçekleşmeye başladı. Pandemi sonrası bu oranın tekrar 10’lara düşeceği tahmin edilirken beklediğimizin aksine rakamlar biraz gerileyerek yüzde 15’lere çekildi. Şuanda da yüzde 19 civarlarında seyrediyor. Peki bu nasıl bir potansiyel? ABD’de Çin’de bu rakamları 35-40 civarlarında görüyoruz. Bu ülkeler 20 e-ticaret oranındayken biz yüzde 8 oranındaydık. Şimdi biz yüzde 20 oranına gelsek de dünyadaki ölçek artık 30’lara 40’lara çıkmaya başladı” ifadelerini kullandı.

Mustafa Sönmezay, “e-ticarette hala imkan var mı, yatırım yapalım mı?” sorusuna yönelik “evet” cevabını verdiğini söyleyerek, “Benim öngörüm Türkiye’deki e-ticaret önümüzdeki 5 yılda çarpı 2 boyutta hacim kazanacak. Nüfusta yaşanan nesil değişikliklerinden dolayı bunun çok rahat olabileceğini düşünüyoruz. Ancak artık e-ticarete giriş eşiği de yükseldi. Yani ‘çok basit bir giriş yapayım’, ‘çok sermayem yok’ diyenler için e-ticaret bugün uzun vadede başa gelebileceği, hemen kar elde edemeyeceği hatta belki kara geçemeyip bu işi sonlandırma durumuna gelebileceği bir konumda. Çünkü üreticiler, büyük işletmeler e-ticaretin farkına vardı ve tadını almaya başladı. Bundan 10 sene önce üreticiler bu işlere ilgi duymazken onların ürünlerini alıp satanlar bir büyüme gerçekleştirdi. Sonra üreticiler burada bir potansiyel olduğunu fark ederek ‘biz niye yapmıyoruz?’ dediler. Pandemiden sonra artık üreticiler, aracı veya kendi sitesi olanlara değil, kendi kanallarını oluşturarak veya ekip kurarak sahaya inmeye başladı” dedi.

Her geçen gün e-ticaretin şeklinin belirlendiğini, sınırlarının çizildiğini ve kurallar bütünü oluşmaya başladığını söyleyen Sönmezay, “Gündemde 2025’e ertelenen ‘iade kargoların ücretlendirilmesi’ konusu var. Orada da şöyle bir problem var; bazı firmalar kurala rağmen ‘bizde iade ücretsiz’, ‘iade sadece 20 lira’ diyebilir. Dolayısıyla kuralların aksine hala iadeyi kolaylaştırabilir veya çizilmiş kuralların dışına çıkabilecek hamleler yapılabilir. Çünkü iade bu işin en güven veren tarafı, tüketicinin de en rahat davrandığı taraf. Ancak tüketici artık e-ticaretin gelişme döneminden olgunluk dönemine geçtiğinin farkına varmalı ve kargoların maliyetli olduğunu, bu kargoların artışıyla içerideki personel yükünün maliyetinin de artacağını düşünerek, biraz daha doğru kararlar vermeli ve bilinçli olarak satıcıyı korumalı. Çünkü satıcı her zaman güven vermek adına mücadele eder. Bazı ürünlerin farklı renklerini almak bazen ihtiyaç durumunda olabiliyor ancak iade oranlarına baktığımızda bu durumun ciddiyetini fark ediyoruz. Ayakkabı sektöründe iade oranlarına baktığımızda yüzde 20-25 oranları ortaya çıkıyor. Bu da her 4 ürünün kargoda gezmesi demek oluyor” dedi.

Yapay zekanın e-ticaretteki yerine de değinen Mustafa Sönmezay, “Yapay zeka, özellikle tekrarlı işleri ve personelle yapacağınız soru cevaplama, yazı yazma gibi işleri ortadan kaldırmaya başladı. Yapay zeka birçok sektörü etkilediği gibi e-ticarette de fotoğraf, yazı yazma, açıklama, soru cevaplama gibi işi uzatan mesaili konulara çözüm getiriyor. Ama ABD’de tüketiciler hala gerçek bir çağrı merkezinden hizmet almayı tercih ediyorlar. Yani bu anlamda hala bire bir diyaloglarda gerçek bir insan tercihimiz var” ifadelerini kullandı.