Asgari ücret zammının ardından milyonlarca çalışan endişesini dile getirirken haklarını korumak için yasal süreçleri yakından takip ediyor. Peki, fazla çalışma saatleri ve ücretleri konusunda işçilerin hangi hakları var?
Asgari ücret, çalışanların minimum olarak hak ettiği en temel hakkı olmasına rağmen, işverenler tarafından bazen fazla çalışma saatlerine karşılık ek ödemeler konusunda bazı hilelere başvurulduğu biliniyor. Konu hakkında Herkes Duysun’a açıklamalarda bulunan Av. Deniz Aslantürk, ayda 225 saati aşan çalışmaların kesinlikle fazla çalışma olduğuna dikkat çekerek, aşılan saatler için saatlik ücretin yüzde elli fazlasının ödenmesi gerektiğini söyledi.
Bazı işverenlerin hilelerine karşılık çalışanların hakları olduğunu hatırlatan Avukat Deniz Aslantürk, "Fazla çalışma ücretinin aylık ücrete dahil olduğu durumlarda, iş sözleşmesinde yıllık 270 saati ve aylık 22,5 saati aşmamak kaydıyla fazla mesainin maaşa dahil olduğu belirtilmişse, bu sınırın üzerindeki çalışmalar fazla çalışma olarak değerlendirilir. Örneğin, yıllık 270 saati aşarak 300 saat çalışılması durumunda, 30 saat fazla çalışma ücreti ödenir. İşveren, bu 270 saatlik fazla mesaiyi yılın belirli aylarına dilediği gibi dağıtamaz; yalnızca her aya eşit şekilde paylaştırabilir. Bu durumda, yıllık 270 saat tamamlanmasa bile aylık 22,5 saati aşan çalışmalar fazla mesai olarak kabul edilir." ifadelerini kullandı.
45 SAATİ AŞAN ÇALIŞMALAR
Haftada 45 saati aşan çalışmaların fazla çalışma olarak kabul edildiğini ve bu saatler için saatlik ücretin yüzde elli fazlasının ödenmesi gerektiğini vurgulayan Av. Aslantürk, şu açıklamalarda bulundu:
“4857 sayılı İş Kanunu’nun 63’üncü maddesine göre işçinin çalışma süresi haftada en çok kırk beş saat olarak tespit edilmiştir. Dolayısıyla haftalık çalışma süresi 45 saatin altında kararlaştırılmadığı sürece normal haftalık çalışma süresi 45 saattir. Ancak, işçi ile işveren arasında 45 saatten daha az çalışma süresi kararlaştırılabilir. Bu durumda haftada 45 saati aşmayan ancak kararlaştırılan haftalık çalışma süresinin üstünde kalan çalışmaya ‘fazla süreli çalışma’ denir. Örneğin, işçi ile işveren arasında kararlaştırılan normal haftalık çalışma süresi 40 saat olarak kararlaştırılmış ancak işçi haftada 45 saat çalışmış ise, 40 ile 45 saat arasında geçen 5 saatlik çalışma, fazla mesai değil, fazla süreli çalışma olarak kabul edilir. Bu durumda haftalık 45 saat aşılmamış olmak koşuluyla 40 saatin üzerindeki fazla sürelerle çalışma durumunda saat ücreti işçiye %25 fazlasıyla ödenir.”
11 SAATİ GEÇEMEZ
Günlük çalışma süresinin ise 11 saati geçemeyeceğine dikkat çeken, 11 saati aşan çalışmaların haftada 45 saati aşmasa bile fazla çalışma olarak sayılacağını kaydetti. Aslantürk, “Bunun yanında işçilerin gece çalışmaları günde 7,5 saati geçemez. Gece çalışmalarında haftalık 45 saat olan yasal çalışma sınırı aşılmamış olsa da günde 7,5 saati aşan gece çalışmaları için fazla çalışma ücreti ödenir. İşçinin haftada 45 saatin, ayda 225 saatin üzerinde gerçekleşen çalışma için saat ücreti %50 fazlasıyla ödenmelidir.” şeklinde konuştu.
“FAZLA MESAİ ÜCRETİ %50 ZAMLI ÖDENMELİ”
4857 Sayılı İş Kanunu’nun 41’inci maddesi uyarınca, fazla süreli çalışma ücretinin %25, fazla mesai ücretinin ise %50 zamlı ödenmesi gerektiğini söyleyen Aslantürk, uygulamada fazla mesai ücretinin aylık ücrete dahil edildiği durumların olduğuna da değindi. Bu durumda yıllık 270 saatle sınırlı bir fazla çalışmanın kabul edildiğini dile getiren Aslantürk, “Bu süre aşılırsa, örneğin 300 saatlik bir çalışma durumunda 30 saat fazladan ücretlendirilmesi gerekiyor.” dedi.
İŞÇİLERİN YASAL HAKLARI
Aslantürk, fazla mesainin ödenmemesi, fazla mesai ücretlerinin bordroda gösterilmemesi ve sigorta primlerinin eksik ödenmesinin işçinin sosyal güvenlik ve emeklilik haklarını etkileyerek dava açma hakkı doğurduğuna dikkat çekti. Aslantürk, fazla mesai alacak davalarında işçinin, çalıştığı saatleri yazılı belge veya tanıklarla ispatlaması gerektiğini de vurgulayarak, “Hesaplanan fazla mesai ücreti yüksek bir miktara ulaştığında genelde yüzde otuz oranında hakkaniyet indirimi yapılır ama fazla çalışmanın yazılı belgelere dayandırılması durumunda bu indirim yapılamaz. İşverenler fazla mesai uygulamalarında kanunlara uygun davranırsa bu tür sorunlar kalmayacaktır.” şeklinde konuştu.