Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (Van YYÜ) Afet Yönetimi ve Deprem Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Azad Sağlam Selçuk'un öncülüğündeki akademisyenler, kazı çalışmalarıyla Hakkari'de deprem üretme potansiyeli olan fay hattında araştırma yapıyor.
Van YYÜ, Maden Tetkik ve Arama (MTA), AFAD ve Belediyeler Birliği işbirliğinde hazırlanan ve TÜBİTAK'tan 8,5 milyon lira destek almaya hak kazanan "Türkiye Diri Faylarının Paleosismolojik Özelliklerinin Belirlenmesi: Yüksekova-Şemdinli Fay Zonu, Başkale, Erciş ve Tutak Fayı Projesi" kapsamında çalışmalara başlandı.
Prof. Dr. Selçuk, Van YYÜ Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü Uygulamalı Jeoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Levent Selçuk ve Van YYÜ Güvenlik Meslek Yüksekokulu Acil Durum ve Afet Yönetimi Bölümü Doktor Öğretim Üyesi Sacit Mutlu'dan oluşan araştırma ekibinin gözetiminde yaklaşık bir ay önce tehlikeli olarak görülen Hakkari'deki fay hattında kazı başlatıldı.
Fayın geçtiği güzergahta yapılan 30 metre uzunluğunda, 2 metre genişliğinde, 4 metre derinliğindeki kazılarda, eski deprem izlerinin tarihlendirilmesi amacıyla örnek toplanıyor.
2025'in sonunda tamamlanması planlanan çalışmalarda, Hakkari'deki Yüksekova ve Şemdinli fay zonunun yanı sıra Van'daki Başkale ve Erciş, Ağrı'daki Tutak faylarını inceleyecek ekip, bunların karakteristik özelliklerini ortaya çıkarmaya çalışacak.
Yer radarı ve dronla kapsamlı jeofizik çalışmaları da yapan ekibi ziyaret eden Hakkari Valisi ve Belediye Başkan Vekili Ali Çelik, Prof. Dr. Selçuk ile Doktor Öğretim Üyesi Sacit Mutlu'dan bilgi aldı.
Prof. Dr. Azad Sağlam Selçuk, Türkiye'nin bir deprem ülkesi olduğunu ifade etti.
Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat 2023'teki depremlerden sonra bölgedeki diri faylarla ilgili çalışma başlattıklarını aktaran Selçuk, şöyle konuştu:
"Ülkemizde depremle ilgili birçok farkındalık çalışması yapılıyor. MTA tarafından haritalanan diri fayların deprem üretme potansiyelini ortaya çıkararak bu sonuçları tüm kurumlarla paylaşmayı hedefliyoruz. Yüksekova-Şemdinli Fay Zonu birçok bilim insanın dikkatini çekiyor. Burası son yüz yılda büyük deprem üretmeyen aktif fay zonlarından biridir. Fay en son milattan önce mi, milattan sonra mı deprem üretti? Tekrarlanma aralıkları ne kadardır? Bunların ortaya konulmasını amaçlıyoruz. Bu kapsamda Şemdinli ve Yüksekova ilçelerinde dron uçuşları gerçekleştirdik. Fayı 1/5 bin ölçeğinde haritalandırdık. Çalışmalarımızı tamamladık. Sonuçların güzel gelmesini umut ediyoruz."
MTA, AFAD ve Belediyeler Birliği işbirliğinde hazırladıkları projelerinin TÜBİTAK tarafından desteklendiği bilgisini veren Selçuk, şunları kaydetti:
"Yüksekova-Şemdinli, Başkale, Erciş ve Tutak faylarının deprem üretme potansiyellerini ortaya koymaya çalışıyoruz. Yararlı bilgiler elde etmeyi amaçlıyoruz. En önemlisi bu fayların ürettiği depremleri ortaya koymaktır. En büyük eksiklerinden biri tarihi kataloglarda bu bölgede meydana gelen depremlerle ilgili herhangi bir bilginin bulunmamasıdır. Yaptığımız çalışmayla bu fayın en son ne zaman deprem ürettiğini bulacağız. Yıkıcı bir deprem ne zaman üretti? Deformasyon zonundan bazı örnekler alıyoruz. Depremlerin seviyesini belirliyoruz. Aldığımız örneklerden yaş analizleri yapacağız."
Sahada beş kişilik bir ekiple çalışma yürüttüklerini anlatan Selçuk, "Zorlu arazi şartlarında çalışıyoruz. Valilik, AFAD ve jandarma bize çok destek oluyor. Yöre halkı çok ilgili. Farkındalığın arttığını görüyorsunuz. Yanımıza gelen köylüler 'fay hattı nereden geçiyor' diye soruyor. MTA'nın veri tabanını kullandıklarını görüyoruz. Tarlalarında kazı yapmanıza izin veriyorlar. Yüksekova-Şemdinli fayı sosyal medya ile televizyonlarda çok konuşuluyor. Bölgede depremin beklendiği söylentileri onları tedirgin ediyor. Fay hattının deprem üretme potansiyelinin gün yüzüne çıkması bölge halkı için de çok önemli olacaktır." ifadelerini kullandı.
Vali Çelik ise bölgede çok önemli bir çalışmanın yapıldığını söyledi.
Ülkenin "asrın felaketi" olarak bilinen Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat 2023'te acı bir deprem yaşadığını anımsatan Çelik, şöyle devam etti:
"Depremler can ve mal kaybına neden oluyor. Rabb'im ülkemizi, tüm insanlığı depremlerden, afetlerden korusun. Bizlere düşen de pozitif bilimin verdiği imkanları sonuna kadar kullanmaktır. Yüksekova-Şemdinli Fay Zonu alanını tespit etmek, deprem üretme sıklığını ortaya çıkartmak için bir çalışma başlatıldı. Fay hattı üzerinde iki büyük depremin olduğu görüldü. Bölgede yüz yıllar önce yaşanan depremler kayıtlı olmadığı için sıklıklarını ve potansiyellerini bilmiyoruz. Elimizdeki yazılı metinlerde de bunun tekrarlanma sıklığı yok. Karbon testleri, fay kırıkları ve yapılacak tespitlerle bunlar ortaya çıkacak. Bu yüzden çalışmaları çok önemli buluyorum."
Akademisyenlerin iki büyük depreme neden olan fay hattını ve kırıkları bulduğunu dile getiren Çelik, "Yaptığım incelemelerde ben de gördüm. Yüksekova-Şemdinli Fay Hattı deprem üretme potansiyeli olan aktif bir fay olarak değerlendiriliyor. Tekrarlanma sıklığının ve potansiyelinin tespit edilmesiyle ilerde meydana gelecek depremin zamanını bilme fikrine sahip olacağız. Akademisyenlerimize yaptıkları bilimsel çalışmadan dolayı teşekkür ederim." dedi.