BTK’nin Instagram’a yönelik erişim engeli kararının ardından Anayasa Mahkemesi, Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı’nın bazı uygulamalarının iptaline ilişkin kararını hatırlattı. AYM'nin duyurusu da kısa sürede silinirken, web sitesine erişim sağlanamamaya başladı.
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) tarafından bugün Instagram'a erişim engeli getirilmiş, kararla ilgili Instagram'ın "katalog suçlar" düzenlemesine uymadığı gerekçe gösterilmişti. Konuyla ilgili Anayasa Mahkemesinden dikkat çeken bir duyuru geldi. Yapılan duyuru kısa süre içerisinde kaldırıldı.
Anayasa Mahkemesi 2 Ağustos 2024 tarihli olarak ilan ettiği yeni duyurusunda dikkat çekici bir karara imza attı. İletişim Başkanlığının dezenformasyonla mücadele ile ilgili attığı adımların, Anayasa’nın 26. maddesinde yer alan düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti ile 28. maddesinde yer alan basın hürriyetine müdahale olduğu kararına vararak İletişim Başkanlığına inceleme ve analiz etme yetkisi tanıyan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’ni iptal etti.
AYM tarafından yapılan açıklamada şu ifadeler yer aldı:
"İletişim Başkanlığının Basın Özgürlüğü ve İfade Özgürlüğüne Müdahale Etmesine İmkân Tanıyabilecek Kuralların İptali
Anayasa Mahkemesi 27/12/2023 tarihinde E.2020/88 numaralı dosyada, (66) numaralı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin 5. maddesiyle (14) numaralı İletişim Başkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’ne eklenen 6/A maddesinin (c) ve (ç) bentlerinin Anayasa’ya aykırı olduğuna ve iptaline karar vermiştir.
Dava Konusu Kurallar
Dava konusu kurallarda; Türkiye Cumhuriyeti’ne yönelik iç ve dış tehdit unsurlarını analiz ederek stratejik iletişim ve kriz yönetimi açısından gerekli tedbirleri uygulamanın ve Türkiye Cumhuriyeti’ne karşı yürütülen psikolojik harekât, propaganda ve algı operasyonu faaliyetlerini belirleyerek her tür manipülasyon ile dezenformasyona karşı faaliyette bulunmanın İletişim Başkanlığı (Başkanlık) bünyesinde ihdas edilen Stratejik İletişim ve Kriz Yönetimi Dairesi Başkanlığının görevleri arasında olduğu düzenlenmiştir.
Başvuru Gerekçesi
Dava dilekçesinde özetle; kurallarla Başkanlığa verilen stratejik iletişim ve kriz yönetimine ilişkin görevlerin haberleşme ve basın özgürlüğüyle ilgili olması nedeniyle kanunla düzenlenmesi gerektiği, temel hak ve özgürlüklerin Cumhurbaşkanlığı kararnamesi (CBK) ile düzenlenemeyeceği, kurallarda öngörülen görevler kapsamında alınacak tedbirlerin genel çerçevesinin ilke ve esaslarının belirlenmediği belirtilerek kuralların Anayasa’ya aykırı olduğu ileri sürülmüştür.
Mahkemenin Değerlendirmesi
Anayasa’nın 104. maddesinde Anayasa’nın İkinci Kısmı’nın Birinci ve İkinci Bölümlerinde yer alan temel haklar, kişi hakları ve ödevleriyle Dördüncü Bölümü’nde yer alan siyasi haklar ve ödevlerin CBK’larla düzenlenemeyeceği belirtilmiştir.
Dava konusu kurallarla, Türkiye Cumhuriyeti’ne karşı yürütülen algı operasyonu faaliyetleri neticesinde oluşan krizin stratejik iletişimle yönetilmesine ilişkin tedbirler alınması ve her tür manipülasyon ile dezenformasyona karşı faaliyette bulunulması amaçlanmaktadır. Kurallar uyarınca alınacak tedbirler ve yapılacak faaliyetlerin Anayasa’nın 26. maddesinde yer alan düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti ile 28. maddesinde yer alan basın hürriyetine müdahale teşkil edeceği açıktır. Bu bağlamda kuralların, kapsamları itibarıyla Anayasa’nın İkinci Kısım İkinci Bölümü’nde yer alan kişi hakları ve ödevleri ile ilgili düzenlemeler içerdiği görülmüştür. Sonuç olarak kuralların CBK ile düzenlenemeyecek yasak alana ilişkin düzenlemeler içerdiği anlaşılmıştır.
Anayasa Mahkemesi açıklanan gerekçelerle kuralların konu bakımından yetki yönünden Anayasa’ya aykırı olduklarına ve iptallerine karar vermiştir."
Anayasa Mahkemesinin resmi sosyal medya hesabından yapılan 'İletişim Başkanlığının Basın ve İfade Özgürlüğüne Müdahale Etmesine İmkân Tanıyabilecek Kuralların İptali' paylaşımından kısa bir süre sonra, resmi internet sitesinde erişim sorunu yaşandı, X hesabından yapılan paylaşım ise silindi.
Siteye girmek isteyen kullanıcılar "Hizmet kullanılamıyor" anlamına gelen "Service Unavailable" uyarısıyla karşılaşıyor.
Konuya ilişkin henüz resmi bir açıklama yapılmadı.
İletişim Başkanı Fahrettin Altun, 31 Temmuz’da yaptığı paylaşımında Hamas Lideri Haniye’nin ölümü sonrası yayınladığı taziye mesajının engellediğine dikkati çekerek Instagram'ı kınamıştı.
Altun paylaşımında, "İsrail ne kadar Filistinli öldürürse öldürsün, Filistin’in haklı davası tarihten silinmeyecektir. İsrail devleti de yargısız infazların, suikastların, işgalin ve soykırımın faili olarak tarihe geçecektir. Ayrıca, Heniye’nin şehadeti dolayısıyla insanların taziye mesajı yayınlamasını herhangi bir gerekçe göstermeden engelleyen sosyal medya platformu Instagram’ı da şiddetle kınıyorum. Bu çok açık ve net bir sansür girişimidir. Küresel sömürü düzenine ve adaletsizliğe hizmet ettiğini defalarca göstermiş olan bu platformlara karşı ifade özgürlüğünü savunmaya devam edeceğiz. Her fırsatta ve her platformda Filistinli kardeşlerimizin yanında olacağız." ifadelerine yer vermişti.
BTK'nın Instagram'a erişimin engellenmesiyle ilgili 'düzenlemeye uyulmadığını' belirttiği "katalog suçlar" düzenlemesi, çocuğa karşı cinsel istismar, intihara sevk etme, Atatürk'e hakaret gibi içeriklerin çıkarılmasını içeriyor.