Piyasalarda tedirginlik tırmanıyor: Tarife gerilimi resesyon endişelerini getirdi

ABD Başkanı Trump'ın "Kurtuluş Günü" olarak nitelendirdiği 2 Nisan'da açıkladığı karşılıklılık esaslı tarifeleri ve öngörülemeyen ticaret politikasına özellikle Çin'in sert yanıt vermeyi sürdürmesiyle, uluslararası kuruluşlar küresel ekonomiye yönelik büyüme tahminlerini keskin şekilde düşürdü.

Birleşmiş Milletler (BM) Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD), yeni öngörüsünde, küresel büyümenin bu yıl yüzde 2,3 seviyesine yavaşlayacağını tahmin etti. Bu oran, genellikle küresel resesyon evresiyle ilişkilendirilen yüzde 2,5 büyüme eşiğinin altında kalıyor.

Bu yıl için küresel ekonomide öngörülen yüzde 2,3'lük büyüme, salgın dönemi öncesi dönemindeki yıllık ekonomik büyüme oranlarına göre de keskin bir yavaşlamaya işaret ediyor.

Ekonomik görünüme ilişkin belirsizliklerin artması nedeniyle, UNCTAD'ın Ekonomik Politika Belirsizlik Endeksi, bu yüzyıldaki en yüksek seviyesine ulaşmış durumda.

Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) de tarifeler ve artan ticaret politikası belirsizliği nedeniyle, küresel ekonomide bu yıla ilişkin büyüme tahminini yüzde 0,6 aşağı yönlü revize ederek, yüzde 2,2'ye düşürdü.

Mal ticaretine konu ürünlerin yüksek tarifelere maruz kalacak olması nedeniyle DTÖ, küresel mal ticaretinin ise bu yıl yüzde 0,2 daralacağını tahmin ediyor. Bunun en sert etkilerinin ihracatın önemli ölçüde azalacağı Kuzey Amerika'da görülmesi bekleniyor.

Küresel ticarete ilişkin yüzde 0,2'lik daralmanın, ABD'nin karşılıklı tarifelere 90 gün ara vermesi sonrası baskıların hafiflemesiyle yaşanacağı tahmin ediliyor. ABD'nin bu tarifeleri yeniden uygulamaya koyması ve ticaret belirsizliklerinin daha fazla artması halinde, küresel ticaretteki daralma bu yıl yüzde 1,5'i bulabilir.

DTÖ, küresel ekonominin 2026'da ise yüzde 2,4 büyüyeceğini öngörüyor.

ABD VE ÇİN'DE YAVAŞ BÜYÜMENİN DÜNYA EKONOMİSİNE ETKİLERİ YÜKSEK

Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, dünya ekonomisine yönelik büyüme tahminini bu yıl ikinci kez düşürerek yüzde 2,3'ten yüzde 1,9'a çekti.

Fitch, artan ticaret savaşı gerilimi ve belirsizliklerin ekonomik büyüme üzerinde önemli baskı oluşturduğuna işaret ederken, ABD ekonomisinde büyümenin bu yıl yüzde 1,2 seviyesinde kalacağını ancak büyümenin özellikle dördüncü çeyrekte keskin şekilde yavaşlayacağını öngördü.

Çin'de ise ekonomik büyümenin bu yıl ve 2026'da yüzde 4'ün altına düşeceği, Avro Bölgesi'nde ise yüzde 1'in oldukça altında kalacağı tahmin ediliyor.

Kovid-19 sonrası küresel ekonominin itici gücü olan ABD'nin resesyona girmesi ve Çin'deki ekonomik büyümenin yüzde 4,5 seviyesinin altına düşmesinin, dünya ekonomisi ve kalkınma üzerinde doğrudan etkilerinin olma ihtimali oldukça yüksek.

Uluslararası Para Fonu'na (IMF) göre ise Trump'ın tarifeleri, "zaten durgun olan büyüme" dönemlerinde küresel ekonomi için önemli bir risk oluşturuyor.

IMF, Çin ve Avrupa'nın karşı önlemler alacağı varsayımıyla, ABD GSYH'de yaklaşık yüzde 2 ve küresel GSYH'de yüzde 1 düşüş olacağını tahmin etmişti.

Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD), ara dönem Ekonomik Görünüm Raporu'nda, ABD'nin tarifeleri nedeniyle bu yıla ilişkin küresel ekonomik büyüme tahminini yüzde 3,1 ve 2026 için yüzde 3'e düşürdü. OECD, ABD ekonomisinin bu yıl yüzde 2,2 ve 2026'da yüzde 1,6 büyüyeceğini öngördü ancak bu tahmin, ABD'nin karşılıklılık esaslı gümrük tarifelerini açıklamadan önce yapıldı.

İngiltere Merkez Bankası (BoE) ise ABD'nin tarifelerinin küresel ekonomide zayıf büyümeye ve enflasyonda yukarı yönlü baskılara yol açabileceğini duyurdu.

İngiltere Bütçe Sorumluluk Ofisi, ülkenin bu yıla ilişkin ekonomik büyüme tahminini daha önceki yüzde 2'den yüzde 1'e çekti.

TARİFELERE 90 GÜNLÜK ARA VERİLDİ

ABD Başkanı Trump, 2 Nisan'da açıkladığı karşılıklı tarifeler sonrasında müzakere etmek isteyen ve misilleme açıklamayan ülkeler için ek tarifelerin 90 gün süreyle askıya alınacağını açıklamış, bu süre zarfında ülkelere yüzde 10'luk temel tarife oranının uygulanacağını bildirmişti.

Ancak ABD ve Çin arasında tırmanan gerilim neticesinde, ABD'nin Çin'e yönelik yüzde 125 seviyesindeki karşılıklı tarifelere, yüzde 20 fentanil tarifeleri ve 301. Madde kapsamındaki tarifeleri dahil edilirken, bu gümrük vergisi oranları da ürününe göre yüzde 7,5 ile yüzde 100 arasında değişiyor.

Böylece, Çin'den ithal edilen bazı ürünlerde toplam gümrük tarifesi yüzde 245'i buluyor. Çin'in ABD'den ithal ürünlere uyguladığı tarifeler ise yüzde 125 seviyesinde bulunuyor.