Dünya tarihinde soykırıma uğrayan tek at cinsi: Ahal Teke

Dünya tarihinde evcilleştirilen ilk at cinsi olarak bilinen ve yine ilk olarak Türkler tarafından evcilleştirildiği kabul edilen; aynı zamanda tarihte soykırıma uğrayan ilk ve tek at cinsi de olan Ahal Tekeler hakkında önemli bilgileri sizler için derledik.

Ahal teke bir Türkmen atıdır. Hız, dayanıklılık, zeka ve ayırt edici metalik parlaklıkları ile ünlüdürler. Parlak derileri sayesinde ''Altın Atlar'' olarak bilinirler. Var olan en eski at ırklarından biri olduğu düşünülmektedir.

Orta Asya'da Türk halkları arasında özellikle Türkmenistan'da yaygındır.

Ahal Teke'nin Türkmen atı olarak bilinen daha eski bir cinsin torunu olması muhtemeldir ve bazıları bu ikisinin aynı at cinsi olduğunu iddia eder.

Dik bir duruşu, uzun ince bir boynu, eğimli omzu, uzun bir sırtı, uzun bacakları ve küçük sert bir kalçası vardır. Yelesi yumuşak ve azdır. Kulakları diğer atlardan uzun ve hafif orak şeklindedir.

Çoğu ahal tekenin gözlerinin etrafı siyah olduğu için gözleri badem şeklinde görünür. Vücudu daima hafif metalik parlar. Kılları çok ince ve yumuşaktır. Hareketleri çok rahat ve esnektir.

Hüner ve eğitim gösterilerinde diğer atların zorlandığı bazı zor hünerleri kolayca başarır. Özellikle "Pas" ve "Tölt" adlı hareketleri kolay yapar.

Cesur, zeki, duygusal ve bazen de inatçıdır, sezgileri güçlüdür, sahibine daima çok bağlıdır, hatta tek biniciye alışık olurlar ve onun en ufak imalarını bile algılayabilirler.

Türk dayanıklılığı ile ünlüdür. Atların çok fazla yiyecek ve su olmadan yaşamak zorunda olduğu Türkmenistan topraklarının sertliğine uyum sağlamıştır.

1935'te bir grup Türkmen binici bu atlarla Aşkabat - Moskova arasındaki 4.000 kilometrelik mesafeyi 84 günde aşmış, 3 gün boyunca 378 km'lik susuz çölden geçmiştir.

Ahal Teke doğrudan eski Türkmen atlarının soyundan gelen, Türkmen atının aygır defterleriyle kayda geçirilmesi ile oluşturulmuş safkan bir at ırkıdır.

Buzul çağından kalma mumyalaşmış ve donmuş at cesetlerinden anlaşıldığı üzere belki de tam anlamıyla safkan olan tek at ırkıdır.

Ahal Teke milattan önceki binyılda bile Doğu Avrupa'dan Çin'e kadar ün salmıştır.

Ahal Teke kanı Avrupalı at soylarının pek çoğunda bulunur.

İngiliz tam kan at ırkının defterinde kayıtlı bütün damızlıkların soyu, Osmanlı İmparatorluğu'ndan İngiltere'ye gitmiş olan üç aygıra dayanır.

Bunlardan biri Kuzey Afrika'dan gitmiş olup muhtemelen Arap atıdır.

Ancak diğer ikisi özellikle de İstanbul'dan gelen "Byerly Turk" kesin olarak eski Türkmen atıdır.

Alman at ırklarını etkilemiş olup bu ırkları ıslah eden en ünlü aygırın adı Almanca'da "Turkmen Atti"dir (Türkmen Atı isminin Almanca telaffuzu).

Avrupa'daki at soyları bugüne kadar hâlâ ara sıra Ahal Teke damızlıkları ile çiftleştirilip böylece asilleştirilirler.

Trakyalı-atı çiftliğinde kısa zaman önce tekrar Ahal Teke çiftleşmeleri ile Trakyalı-atları asilleştirilmişlerdir.

Her at soyu için sürdürülen resmî bir soy kitabı vardır. Ahal Teke'nin soy kitabı 1917 yılında Moskova'da başlatılmıştır.

Sovyetler Birliği'nin dağılmasından beri Türkmenler gerçek soy kitabının Türkmenistan'da sürdürülmeye başlatıldığını vurgularlar ama bunu batılı ülkeler tanımaz. Çünkü bugüne kadar sürdürülmüş bütün kitaplar hâlâ Moskova'da bulunur ve bu yüzden sadece bir atın atalarının ismi bu Moskova'daki kitapta yazılıysa hakiki Ahal Teke olarak kabul edilir, diğerleri kabul edilmez.

Oysa Ahal Teke Türkmenlerin Alabay (Türkmen Çoban Köpeği) ve Türkmen halısının yanında en büyük gururları ve hatta resmî Türkmenistan armasında gösterdikleri millî hayvanlarıdır.

Türkmenlerin ve diğer Türk halklarının yetiştirdiği Ahal Tekeler, Orta Asya'nın bozkırlarında hür olarak "Tabune" denilen sürüler hâlinde yaşarlar. Başlarında atlı bir çobanları vardır.

Türkmenistan'da Ahal Teke atları için kurulmuş bir At Bakanlığı vardır.

Türkmenistan’dan bu atı dışarı çıkarmanın yada çıkarmaya çalışmanın çok ciddi ve ağır cezaları vardır.

Ruslar Türkmenistan’ı işgal ettiğinde çukur eşilip atlar çukura saklanmış, çadırlar üstlerine kurulmuştur.

Ahal Tekeler, dünya tarihinde soykırıma uğramış ilk ve tek at cinsi olarak bilinirler.

Ahal Tekeler, Stalin döneminde Türkmenlerin direniş gücünü kırmak için katledilmiştir.

Stalin, Türkmenlerin en değer verdikleri şeyi yani atlarını katletmiştir.

Kazakların ünlü tarihçisi ve etnoloji uzmanı Ahmet Toktabay 1928 sayımına göre 4,5 milyon at bulunduğunu ancak 1933 yılına gelindiğinde sadece 200 bin at kaldığını belirtmiştir.

Katledilen atların yaklaşık 80.000’i ise safkan Ahal Teke’dir.

Yani Stalin, Türkmen halklarının direnişini zayıflatmak için en az 80 bin Ahal Teke atının katili olarak kayıtlara geçmiş, tarihin tozlu sayfalarında kara bir leke olarak yerini almııştır.