Bursa'da Prof. Halis Akalın'dan maymun çiçeği açıklaması
Prof. Dr. Halis Akalın, M-Pox hastalığında Covid-19 gibi bir salgın beklemediklerini fakat korunmak açısından hijyen kurallarının önem taşıdığını belirtti.
MAYMUN ÇİÇEĞİ NASIL GELİŞTİ?
M-Çiçeği Hastalığı nadir görülen zoonotik bir hastalık olduğunu belirten Prof. Akalın, “Zoonotik hastalıklar hayvanlardan insanlara bulaşan mikroorganizmaların oluşturduğu hastalıklardır, bununla birlikte bu virüs insandan insana da bulaşır. Hastalığın etkeni Maymun Çiçeği (Monkeypox) virüsüdür. Virüs, Çiçek Hastalığı(Smallpox) virüsü ile benzerlikler gösterir ve Çiçek Hastalığına benzer bir hastalık tablosuoluşturur. Virüs çift sarmallı bir DNA virüsüdür ve RNA virüslerine göre(örneğin COVID-19 hastalığı etkeni olan SARS-CoV-2) çok daha nadir mutasyona uğrar. Virüsün Orta Afrika(soy I) ve Batı Afrika(soy II) olmak üzere iki genotipi vardır.” dedi.
MAYMUN ÇİÇEĞİ 1959 YILINDA BİR MAYMUNDA 1970 YILINDA İSE İNSANDA RAPOR EDİLDİ
Hastalığın ilk olarak 1959 yılında Danimarka’da maymunlarda saptandığını açıklayan Prof. Dr. Halis Akalın, insanlarda ise ilk olgunun 1970 yılında Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde 9 aylık bir bebekte rapor edildiğini ve çiçek hastalığındakine benzer bir tablo (deride içisıvı dolu kesecikler) bildirildiğini dile getirdi. Akalın, 1970-1971 yıllarında Liberya, Nijerya ve Sierra Leone’den toplam 6 olgu, 1970 yılından 2022 yılı başına kadar 15 ülkeden(11’i Afrika ülkesi, ABD, İngiltere, İsrail, Singapur) yaklaşık birkaç bin olgu bildirildiğini söyledi.
TEMMUZ 2023’TE ‘ACİL DURUM UYARISI’ YAPILDI
24 Mayıs 2022 tarihi itibariyle Dünya Sağlık Örgütü(DSÖ) tarafından Afrika dışındaki ülkelerden 131 doğrulandığını ve 106 şüpheli olgu bildirildiğini kaydeden Prof. Akalın, “Hastalığın endemik olmadığı ülkelerden bildirilen bu olguların önemli bir kısmı İspanya, Portekiz ve İngiltere’den rapor edilmiştir. Ayrıca Avustralya, Belçika, Kanada, ABD, İsveç, İtalya ve Fransa’dan da olgular bildirilmiştir. Daha sonra yapılan çalışmalarda bu salgındaki sorumlu virüsün Batı Afrika soyuna ait olduğu(soy IIb) belirlenmiştir. DSÖ tarafından M-Çiçeği için Temmuz-2022’de ‘Halk Sağlığını Tehdit Eden Acil Durum’ uyarısı yapılmıştır. Bu uyarının amacı hastalığın salgına dönüşme olasılığı nedeniyle diğer ülkelerin tanı, korunma ve tedavi açısından gerekli önlemleri alma konusunda hazırlık yapmalarını sağlamaktır.” şeklinde konuştu.
MAYMUN ÇİÇEĞİ HAYVANDAN İNSANA BULAŞIYOR, İNSANDAN HAYVANA BULAŞMIYOR
Maymun çiçeği virüsünün hayvandan insana ve insandan insana bulaşabildiğinin altını çizen Prof. Dr. Akalın, insandan hayvana bulaşın bildirilmediğini kaydetti.
Hayvandan insana bulaşta(zoonotik geçiş) enfekte hayvan ile doğrudan temas edilmesi veya enfekte hayvanın tüketilmesinin rol aldığın dile getiren Prof. Dr. Akalın, “Enfekte hayvanın kanı, vücut sıvıları veya deri lezyonlarına temas ile de bulaşma olabilir. İnsandan insana bulaşta cinsel temas, enfekte kişinin deri lezyonlarına, vücut sıvılarına ya da kullandığı eşyalara(çarşaf, giysiler, battaniye vb.) temas edilmesi rol oynar. Orta Afrika soyunun(soy I) bulaşıcılığı daha fazladır. Virüs vücuda girdikten sonra hastalık belirti ve bulgularının ortaya çıkması için geçen süre(inkübasyon süresi) 7-17(5-21) gündür. Hastalık genellikle hafif seyirlidir. Başlangıçta ateş ile birlikte genel bir baş ağrısı, kas ağrıları ve bitkinlik ile seyreden başlangıç(prodrom) dönemi mevcuttur. Bunu daha sonra döküntü ve hastaların çoğunda lenf bezlerinin büyümesi(koltuk altında, boyunda ve kasıkta) izler.” ifadelerini kullandı.
MAYMUN ÇİÇEĞİ NE KADAR SÜRÜYOR VE NASIL BULAŞIYOR?
Hastalığın 2 ila 4 hafta arası sürdüğünü açıklayan Prof. Dr. Halis Akalın, “Döküntüler en sonunda kabuklanır ve kabuklara temas edenlere de virüs bulaşabilir. 2022 yılı öncesinde Afrika’dan bildirilen Batı Afrika virüsünün(soy II) neden olduğu hastalıkta ölüm oranı yüzde 3.6 - 4.6, Orta Afrika virüsünün(soy I) neden olduğu hastalıkta ise ölüm oranı yüzde 10.6 olarak bildirilmiştir. 2024 yılında Demokratik Kongo Cumhuriyeti’ndeki son salgında yüzde 3 ölüm oranı bildirilmiştir.” dedi.
ÇİÇEK AŞISI MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜNE KARŞI YÜZDE 80 KORUMA SAĞLIYOR
Dünyada çiçek aşısı 1980 yılından bu yana uygulanmadığını, çiçek hastalığının 1970’li yıllarda eradike edildiğini dile getiren Prof. Dr. Akalın, çiçek aşısı yapılmış olan kişilerin yüzde 85’e varan oranlarda M-Çiçeği hastalığına karşı da korunduğu bildirdi.
Çiçek aşısı olanların olmayanlara göre hastalığa yakalanma riskinin 5 kat daha azaldığına dikkat çeken Porf. Dr. Halis Akalın, “Çiçek Hastalığı ve M-Çiçeği’nin önlenmesi için 2019 yılında JYNNEOS aşısı FDA onayı almıştır. Yapılan çalışmalarda temas öncesi aşılama yapılan kişilerde %82 oranında koruyuculuk bildirilmiştir. Günümüzde rutin aşılama önerisi yoktur. Ancak bazı özel risk grupları için aşılanma önerisi mevcuttur.” ifadelerini kullandı.
MAYMUN ÇİÇEĞİ’NDEN NASIL KORUNACAĞIZ?
Virüse maruz kaldıktan sonraki ilk 4 gün içinde aşı yapılmasının hastalığın gelişmesini önleyebileceğini belirten Prof. Dr. Halis Akalın, virüse maruz kaldıktan sonraki 4 ila 14.günler arasında aşı yapılmasının hastalığı önlemediğini fakat daha hafif geçmesini sağlayabileceğini açıkladı.
Bursa Uludağ Üniversitesi (BUÜ) Enfeksiyon Hastalıkları Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Halis Akalın şu ifadeleri kullandı:
“Korunmak için hasta ya da hastalık şüphesi olan kişilerle doğrudan ya da bu kişilerin kullandığı eşyalarla temas etmekten kaçınmalıdır. Kemirgenlerle, maymunlarla ve diğer yabani hayvanlarla temastan kaçınılmalıdır. El hijyeni ve genel hijyen kurallarına uyulmalıdır. M-Çiçeği Hastalığının endemik olduğu Afrika ülkeleri dışında ortaya çıkması ve Afrika ülkelerindeki artışın altında yatan nedenler içinde iklim değişikliği, çiçek aşısının kaldırılmasıyla toplumsal immünitenin azalması, yağmur ormanlarına zarar verilmesi, hastalığın endemik olduğu Afrika ülkelerindeki jeopolitik ve silahlı çatışmalar ve insanların mobilitesinin fazla olması gibi durumlar öne sürülmektedir. M-Çiçeğinin, COVID-19 pandemisi gibi bir pandemiye yol açma olasılığı mümkün görünmemektedir.”
Web.tv
