Aort damarı nedir, ne işe yarar, neden yırtılır? Aort yırtılması hakkında bilmeniz gerekenler

Aort damarı, insan vücudunun en büyük atardamarı olarak hayati bir rol oynar. Dün akşam, TBMM Başkanvekili Sırrı Süreyya Önder’in aort damarı yırtılması nedeniyle geçirdiği kritik sağlık sorunuyla gündeme gelen bu konu, pek çok kişinin aort damarıyla ilgili bilgi arayışına yönelmesine neden oldu. Peki, aort damarı nedir, ne işe yarar ve neden yırtılır? İşte aort damarı ve yırtılmasının nedenleri hakkında kapsamlı bilgiler…

AORT DAMARI NEDİR?

Aort damarı, kalbin sol karıncığından çıkan ve vücudun tüm organlarına oksijen açısından zengin kanı taşıyan ana atardamardır. Yaklaşık 2-3 cm çapında olan aort, kalpten başlayarak göğüs ve karın bölgesine uzanır. Aort, dört ana bölüme ayrılır:

• Yükselen aort (aort kökü): Kalpten çıkar ve koroner arterleri besler.
• Aort kemeri: Kanın baş, boyun ve kollara ulaşmasını sağlar.
• İnen aort: Göğüs ve karın bölgesine kan taşır.
• Karın aortu: Alt vücut organlarına kan sağlar.

Aort damarının esnek ve dayanıklı yapısı, yüksek basınçlı kan akışını düzenler ve organlara yeterli kan ulaşmasını sağlar.

AORT DAMARI NE İŞE YARAR?

Aort damarının temel görevi, kalbin pompaladığı oksijenli kanı vücudun her bölgesine ulaştırmaktır. Kalp her atışında aort damarına kan pompalar ve aort, bu kanı damar ağlarına dağıtarak hayati organların beslenmesini sağlar. Aort aynı zamanda kan basıncını düzenleyen bir rezervuar görevi görür. Esnek duvarları sayesinde kanın yüksek basınçla organlara zarar vermesini önler ve sürekli bir kan akışı sağlar.

Aort Damarı Neden Yırtılır?

Aort damarının yırtılması (aort diseksiyonu), damar duvarının iç katmanında bir yırtık oluşması ve kanın bu yırtıktan damar katmanları arasına sızması durumudur. Bu, damarın zayıflamasına ve potansiyel olarak patlamasına yol açabilen ciddi bir sağlık sorunudur. Aort yırtılmasının nedenleri şunlardır:

1. Yüksek Tansiyon (Hipertansiyon): Aort damarına sürekli yüksek basınç uygulanması, damar duvarını zayıflatabilir ve yırtılma riskini artırır.
2. Damar Duvarında Zayıflık: Marfan sendromu, Ehlers-Danlos sendromu gibi bağ dokusu hastalıkları, aort duvarını doğal olarak zayıf hale getirebilir.
3. Aort Anevrizması: Aort damarının bir bölgesinde balonlaşma (genişleme) olması, yırtılma riskini artırır.
4. Travma: Göğüs bölgesine alınan ciddi darbeler (örneğin trafik kazaları) aortta yırtılmaya neden olabilir.
5. Yaş ve Cinsiyet: 50 yaş üstü erkeklerde aort yırtılması daha sık görülür, ancak kadınlarda da risk vardır.
6. Sigara ve Madde Kullanımı: Sigara, damar sertliğini (ateroskleroz) artırarak aortu zayıflatabilir. Kokain gibi maddeler de ani tansiyon yükselmelerine yol açarak yırtılma riskini artırır.
7. Genetik Faktörler: Ailede aort diseksiyonu öyküsü olan kişilerde risk daha yüksektir.
8. Enfeksiyon veya İltihap: Nadiren, aort duvarında enfeksiyon veya iltihap yırtılmaya neden olabilir.

AORT YIRTILMASININ BELİRTİLERİ NELERDİR?

Aort yırtılması genellikle ani ve şiddetli belirtilerle kendini gösterir:

• Göğüste veya sırtta bıçak saplanır gibi keskin ağrı
• Nefes darlığı
• Bayılma veya bilinç kaybı
• Nabız zayıflığı (özellikle kollar veya bacaklarda)
• Terleme ve solgunluk
• Mide bulantısı veya kusma

Bu belirtiler kalp kriziyle karıştırılabilir, bu nedenle acil tıbbi müdahale şarttır.

AORT YIRTILMASI NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Aort yırtılması, acil cerrahi müdahale gerektiren bir durumdur. Tedavi yöntemleri şunlardır:

• Acil Ameliyat: Yırtılan aort bölgesinin onarılması veya sentetik bir damarla değiştirilmesi.
• Endovasküler Stent: Bazı durumlarda damar içine stent yerleştirilerek yırtık tedavi edilir.
• İlaç Tedavisi: Tansiyonu düşürmek ve kalbin yükünü azaltmak için beta blokerler veya diğer ilaçlar kullanılır.

Tedavi edilmezse aort yırtılması, iç kanama, organ yetmezliği veya ani ölümle sonuçlanabilir. Erken müdahale hayatta kalma şansını artırır.

AORT YIRTILMASINDAN KORUNMAK İÇİN NELER YAPILMALI?

• Tansiyonu düzenli kontrol altında tutun.
• Sigara ve alkol tüketiminden kaçının.
• Sağlıklı beslenerek kolesterol ve damar sertliği riskini azaltın.
• Düzenli egzersiz yapın, ancak aşırı ağır sporlardan kaçının.
• Genetik risk taşıyorsanız düzenli doktor kontrolüne gidin.