Astım nedenleri ve belirtileri nelerdir?

Bu rahatsızlık solunum yollarında iltihaplanma ve hava yollarının daralmasıyla meydana gelir. Astımın ve semptomların ortaya çıkmasına katkıda bulunan pek çok unsur vardır. Bununla beraber, tıbbi yöntemler ve yaşam tarzı ile tedavi yöntemleri mevcuttur. Rehberimizde ise, astımın nedenlerini ve belirtilerini daha detaylı bir şekilde ele alacağız! 

• Astımın temel sebebi, solunum yolları hassasiyetinin artarak tetikleyicilere karşı aşırı yüksek tepki vermesidir. 
• Alerjik astım testi, bireyde görülen astım semptomlarının alerjik nedenlerle ilişkili olup olmadığını belirlemek için yapılır.
• Vücutta kronik solunum yolu hastalığı olarak kendini gösteren astım hastalığı, hiçbir zaman tamamen iyileştirilemez.

ASTIM NEDİR? 

Solunum yollarının kronik bir inflamatuar durumu olan astım, yaygın görülen bir solunum rahatsızlığıdır. Bu hastalık hava yollarının daralmasına, şişmesine ve mukus üretiminde artışa neden olarak solunum yolunu daraltır. Bu durum ise nefes almada güçlük çekilmesine yol açar. “Astım nedir?” sorusu, çoğunlukla kendini tekrarlayan nefes darlığı, öksürük, hırıltı sesi ve göğüste sıkışma hissi gibi semptomlarla gösterir.  

Astımın temel sebebi, solunum yollarının hassasiyetinin artarak tetikleyicilere karşı aşırı yüksek tepki vermesidir. Bu tetikleyiciler arasında alerjenler, irritanlar, soğuk hava, egzersiz, enfeksiyonlar ve duygusal stres gibi unsurlar bulunur. Astım semptomları, hava yollarının daralması ve iltihaplanması nedeniyle solunum zorluğuyla ilişkilidir. Astım atağı sırasında nefes almak için daha fazla çaba sarf etmek gerekir. Semptomlar bazen hafif olurken, bazı durumlarda ciddi ve hayatı tehdit edici olabilir.

ASTIM TÜRLERİ NELER?

Solunum sistemindeki hava yollarının kronik olarak daralması ve iltihaplanması olarak belirtilen astım, farklı türlere ayrılır. Bu türlerin her biri ise, belirli semptomlar ve tetikleyicilerle ilişkilidir. Günümüzde yaygın olarak görülen astım türleri şunlardır: 

ALERJİK ASTIM

En yaygın türü olan alerjik astım, çevresel alerjenlere karşı aşırı duyarlılık ile alakalıdır. Polen, ev tozu akarları, küf, hayvan tüyleri gibi alerjenler astım semptomlarını tetikler.

NON-ALERJİK ASTIM

Non-alerjik astım türü, alerjik olmayan kriterlerle karakterizedir. Soğuk hava, egzersiz, enfeksiyonlar, sigara dumanı gibi faktörler non-alerjik astımını ortaya çıkarır.

EGZERSİZLE İLİŞKİLİ ASTIM

Egzersiz yaparken veya fiziksel aktivite sırasında solunum yollarında geçici daralma ve semptomlar meydana gelir. Bu tür astım egzersiz sonrası nefes darlığı, öksürük ve hırıltı ile kendini gösterir. 

MESLEKİ ASTIM

Mesleki astım ise, belirli iş ortamlarında solunan kimyasallar, tozlar veya gazlar nedeniyle oluşur. Boyacılar, marangozlar, kimyagerler ve çiftçiler gibi meslek grupları bu tür astım riski altındadır.

NOKTÜRNAL ASTIM

Noktürnal astım rahatsızlığı gece uykusunda veya sabahları erken saatlerde semptomlarla karakterizedir. Nedeni tam olarak bilinmemekle beraber uyku sırasında solunum yollarında salgılanan kimyasalların rol oynadığı düşünülür. Kronik nefes probleminin söz konusu türleri semptomların şiddeti, tetikleyicileri ve tedavi yaklaşımları açısından farklılık gösterir. Astım belirtileri olan veya astım şüphesi olan bireyler, bir sağlık uzmanıyla görüşerek doğru teşhis ve tedavi için destek almalıdır.

ASTIM HASTALIĞININ NEDENLERİ NELER?

Solunum rahatsızlığının potansiyel pek çok nedeni vardır. Bu nedenler ise kişiden kişiye göre değişiklik gösterir. Bunlar: 

• Ailede astım öyküsü olan kişilerde astım gelişme riski daha fazladır. 
• En yaygın nedenlerinden biri de alerjik reaksiyonlardır. Bazı insanlar, ev tozu akarları, polenler, küf sporları, hayvan tüyleri veya bazı gıdalar gibi alerjenlere karşı hassastır. 
• Solunum yolu enfeksiyonları da astımın tetikleyicisi sayılır. Özellikle viral enfeksiyonlar, astım semptomlarının kötüleşmesine yol açabilir.
• Sigara dumanı, hava kirliliği, kimyasal maddeler, parfümler, temizlik ürünleri gibi irritanlar, astım semptomlarını tetikler.
• Egzersizle ilişkili nefes darlığı, fiziksel aktivite sırasında solunum yollarının daralmasına ve iltihaplanmasına neden olabilir. 
• Yoğun stres, astım semptomlarını ortaya çıkararak kötüleştirebilir. Stres, solunum yollarında daralmaya ve iltihaplanmaya yol açabilir.
• Kadınlarda, hormonal değişiklikler de söz konusu rahatsızlığa yol açabilir. 
• Obezite, kronik rahatsızlığın riskinin ve semptomlarının şiddetini artıran unsurlar arasında bulunur. Aynı zamanda obezite, solunum yollarında daralmaya ve inflamasyona yol açabilir.
• Kullanılan kimi ilaçlar, hastalığın semptomlarını meydana getirdiği gibi kötüleştirebilir.

Yukarıdaki hususlardan kaynaklı olarak küçükten büyüğe herkeste astım görülebilir. 

ASTIM BELİRTİLERİ NELERDİR?

Solunum yollarında kronik bir iltihaplanma durumunu ifade eden astım, bireylerde kendini farklı şekillerde gösterir. Yani astım belirtileri kişiden kişiye göre değişiklik gösterir. Ancak aşağıda yaygın olarak görülen bazı belirtiler vardır: 

NEFES DARLIĞI 

Astım rahatsızlığına yakalanan hastalar nefes almada güçlük çeker. Nefes darlığı hissi ise göğüste sıkışma veya hırıltılı bir solunum şeklinde ortaya çıkar.

ÖKSÜRÜK

Nefes problemi atağı sırasında öksürük de ortaya çıkar. Bu öksürük gece veya erken sabah saatlerinde daha belirgin halde kendini gösterir.

HIRILTILI SOLUNUM

Astım hastalarında hırıltılı bir solunum sesi duyulur. Bu, solunum yollarının daralması veya tıkanması nedeniyle meydana gelir.

GÖĞÜS SIKIŞMASI VE AĞRISI

Atak sırasında, göğüste sıkışma veya baskı hissi görülür. İlgili belirti ise tamamen nefes darlığıyla ilişkilidir.

SOLUNUM ZORLUĞU 

Astım hastaları solunum yaparken zorluk çeker. Derin nefes alma veya solunumun hızlanması gibi belirtiler de sıklıkla görülür. Astım belirtileri, atak sırasında şiddetlendiği gibi tetikleyici faktörlerden sonra da ortaya çıkabilir. Tetikleyici faktörler arasında alerjenler, solunum yolu enfeksiyonları, egzersiz, soğuk hava, stres, sigara dumanı ve irritan maddeler yer alır. 

ALERJİK ASTIM NEDİR VE BELİRTİLERİ NASILDIR?

Alerjik astım, solunum yollarının alerjik reaksiyonlara tepki vererek iltihaplanması sonucu meydana gelen bir solunum yolu rahatsızlığıdır. Bu hastalık, astım semptomlarının alerjenlere maruz kaldıktan sonra ortaya çıkmasıyla ilişkilidir. Alerjik nefes darlığının belirtileri şunları içerir: 

• Nefes darlığı alerjik astım belirtileri arasında en yaygın olan semptomlardan biridir. Çoğunlukla nefes almak zorlaşarak hırıltılı solunum ortaya çıkar.
• Öksürük belirtisi, özellikle geceleri veya erken sabah saatlerinde artar. Alerjenlere maruz kalındığında veya solunum yolları tahriş olduğunda şiddetlenir.
• Solunum yollarının daralması sonucu göğüste baskı veya ağrı hissi oluşur. 
• Hırıltılı solunum da yaygın görülen alerjik astım belirtileri içerisindedir. 
• Solunum zorluğu yaşandığı gibi derin nefes almakta zorluk çekilir. 
• Nefes darlığının artması da bir alerjik astım belirtisidir. Alerjenlere maruz kalındığında veya solunum yolları tahriş olduğunda nefes darlığı artar.

Alerjik astım semptomlarına alerji belirtileri de eşlik eder. Bu belirtiler arasında burun tıkanıklığı, burun akıntısı, hapşırma, gözlerde kızarıklık ve kaşıntı bulunur. 

ALERJİK ASTIM TESTİ NEDİR? NASIL YAPILIR? 

Alerjik astım testi, bireyde görülen astım semptomlarının alerjik nedenlerle ilişkili olup olmadığını belirlemek için yapılır. Bu testler, çeşitli alerjenlere karşı vücudun tepkisini değerlendirmenin yanı sıra, kronik rahatsızlık semptomlarının altında yatan alerjik tetikleyicileri belirlemeye yardımcı olur. Alerjik astım nedir evde astım testi şu şekilde gerçekleştirilir: 

DERİ PRICK TESTİ

Deri Prick testinde, potansiyel alerjenlerin bir dizi damla veya çözelti formunda birazcık deriye damlatılır. Daha sonra cilt üzerinde küçük çizikler veya iğneler kullanılarak bu alerjenlere maruz kalınır. Eğer kişinin bir alerjisi varsa, ciltte kızarıklık, şişlik veya kaşıntı gibi reaksiyonlar meydana gelir.

KAN TESTLERİ 

Kan testleri de astım rahatsızlığını belirlemek üzere yapılır. En yaygın kan testi, immünoglobulin E (IgE) düzeylerini ölçen RAST (Radioallergosorbent Test) veya ELISA (Enzyme-Linked Immunosorbent Assay) testidir. Bu testler, çeşitli alerjenlere karşı vücuttaki IgE seviyelerini tespit ederek alerjiye bağlı immünolojik tepkileri değerlendirir.

SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ 

Solunum fonksiyon testleri ise, akciğer fonksiyonlarını değerlendirerek astım semptomlarının şiddetini belirlemeye yardımcı olur. Spirometri adı verilen bir test, bireyin nefes alıp verme kapasitesini ölçerek akciğerlerin hava akış hızını değerlendirir.

ASTIM TEDAVİ YÖNTEMLERİ NELERDİR?

Astım tedavisi yöntemleri, söz konusu hastalığın semptomlarını kontrol altına almaya ve astım atağını önlemeye yöneliktir. O nedenle her insana farklı yöntemler uygulanarak kontrol altına almaya çalışılır. Buradan hareketle, tedavide kullanılan bazı yaygın yöntemler şunlardır:

ASTIM İLAÇLARI

Astım ilaçları, tedavide en yaygın kullanılan yöntemlerden biridir. Bu ilaçlar arasında bronkodilatörler, koruyucu inhaler steroidler ve antienflamatuar ilaçlar yer alır. 

BİYOLOJİK AJANLAR

Şiddetli astım tedavisinde kullanılan biyolojik ajanlar, hedefe yönelik çeşitli tedavilerdir. Bunlar, inflamasyonu hedef alarak astım semptomlarını azaltırlar.

SOLUNUM EGZERSİZLERİ 

Solunum egzersizleri, astım semptomlarını azaltmak ve akciğer fonksiyonunu artırmak için kullanılır. Bu tedavi, solunum kaslarını güçlendirerek nefes darlığı ile başa çıkmaya yardımcı olur. 

TETİKLEYİCİLERDEN KAÇINMA

Astım semptomlarını tetikleyebilecek faktörlerden kaçınmak da son derece önemli bir tedavi yöntemidir. Örneğin sigara dumanı, evcil hayvan tüyleri, polenler, küf ve ev tozu akarları gibi alerjenlere maruz kalmaktan kaçınılmalıdır.

ASTIM EĞİTİMİ 

Astımın yönetimi hakkında eğitim almak, semptomları tanımak, ilaçları doğru kullanmak, tetikleyicileri belirlemek ve başa çıkmak için stratejiler öğrenmek son derece önemlidir. Bu eğitim, astım hastalarına ve yakınlarına sağlanabilir.

ASTIM İZLEME

Astım semptomlarını takip etmek ve ilaç tedavisinin etkinliğini değerlendirmek için düzenli olarak solunum fonksiyon testleri yapılması da tavsiye edilir.

ASTIM KENDİ KENDİNE GEÇER Mİ?

Kronik bir solunum hastalığı olan astım, kendiliğinden geçmez. Astımı tamamen iyileştiren bir tedavi mevcut olmasa da semptomları kontrol altına almak ve yaşam kalitesini artırmak için birçok tedavi seçeneği vardır. Bu tedaviler arasında nefes açıcı ilaçlar, inhalerler, kortikosteroidler ve alerji tedavisi gibi yöntemler yer alır. 

Astım hastalığı semptomları, çoğunlukla belirli tetikleyicilerden kaynaklanır.  Bu tetikleyicilerden kaçınmak ise semptomların azaltılmasına yardım eder. Mesela alerjik astımı olan bir kişi polenlere duyarlıysa, polen sezonunda kapalı alanlarda kalmak veya antialerjik ilaçlar kullanmak semptomları azaltır. Bu şekilde alınan önlemler sayesinde “astım nasıl geçer?” sorusuna yanıtı bulunur. 

ASTIM NASIL YENİLİR?

Vücutta kronik solunum yolu hastalığı olarak kendini gösteren astım hastalığı, hiçbir zaman tamamen iyileştirilemez. Çeşitli tedavi yöntemleri denense de astım tamamen vücutta yok edilemez. Bununla birlikte, astım semptomlarını hafifletmek ve kontrol altına almak için bir dizi tedavi ve yaşam tarzı değişikliği vardır. Öncelikle astımı yönetmek için bir doktora danışmak gerekir. Doktor şiddeti değerlendirerek hastaya uygun tedavi planını belirler.

Nefes darlığı semptomlarını tetikleyebilecek unsurlardan uzak durmak da son derece önemlidir. Örneğin alerjenler, hava kirliliği, soğuk hava, egzersiz, sigara dumanı ve stres gibi unsurlardan uzak durulması, astımı yenmeye olanak tanır. Bununla beraber, uzmanın reçete ettiği astım ilaçlarını düzenli olarak kullanmak gerekir. 

Sağlıklı bir yaşam tarzına sahip olmak da astım semptomlarını hafifletmeye yardımcı olur. Dengeli bir beslenme, egzersiz ve uyku düzeni kronik hastalığı önler. Bunların dışında rahatsızlığı yönetmek için astım eğitimi almak faydalı olur. Bu eğitimler, semptomların nasıl takip edeceğini, ilaçların nasıl doğru kullanacağını ve acil durum planının nasıl uygulayacağını öğretir.