Bu bitkiyi görürseniz kaçın!

Geçen günlerde İskoçya'da bir genç, bisiklet sürerken farkında olmadan temas ettiği bir bitki yüzünden korkunç acılarla mücadele etmek zorunda kaldı. Bu olay sonrasında, gencin dokunduğu bitkinin 'dev tavşancıl otu' olduğu anlaşıldı. Peki, dev tavşancıl otu nedir, etkileri nelerdir, Türkiye'de nerelerde rastlanır? İşte, pek çoğumuzun doğal alanlarda karşılaşabileceği bu tehlikeli tür ile ilgili önemli bilgiler...

Evinin yakınlarında bisiklet süren Ross McPherson adlı genç, farkında olmadan 'dünyanın en tehlikeli bitkilerinden birine' temas etti. Ross, sadece birkaç saat içinde elinin kızarmaya başladığını ve kısa bir süre sonra da acil tıbbi müdahale gerektiren ağrılı kabarcıklara dönüştüğünü söyledi.

Ross, bisiklet sürerken farkında bile olmaksızın yaşadığı temasın sadece 'saniyeler' sürmüş olabileceğini düşünüyor. Buna rağmen yaşattığı acılar, doğaseverleri bu konuda uyarmayı gerekli kılıyor.

NE TEŞHİS KONDU?

İskoçya'nın Doğu Lothian bölgesinde yaşayan Ross, yaşadığı acıyı şu sözlerle tarif etti:

"İlk fark ettiğimde sadece kızarmış ve hafif ağrılıydı. Ne olduğunu anlayamadım, bir sıcaklık hissediyordum. Kabarcıkların ortaya çıkması ise uzun sürmedi. Sadece korkunç görünmekle kalmayıp, dayanılmaz derecede de acı vericiydi..." Edinburgh Kraliyet Reviri'nde tedavisi başlanan Ross'a, 'kontakt dermatit' teşhisi kondu. Kontakt dermatit, alerjik olmayan bir cilt reaksiyonuydu. Tahriş edici maddeler, cilde temas ettiğinde ortaya çıkıyordu. Yapılan tetkiler sonucunda Ross'un temas ettiği bitkinin ise 'dev tavşancıl otu' olduğu anlaşıldı.

DEV TAVŞANCIL OTU NEDİR?

Dev tavşancıl otu, Heracleum Apiaceae familyasına bağlı bir bitki olup, Avrasya kökenlidir ve özellikle Batı Kafkasya bölgesine özgüdür.  Türkiye ve Avrupa'nın diğer bölgelerinde yaygın olarak bulunur. Beyaz çiçekleriyle masum görünen dev tavşancıl otu, temas edilmesi halinde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Uzmanlar, bu bitkiye dokunulduktan sonra güneşe çıkılmaması gerektiğini vurgulayarak, aksi takdirde körlüğe kadar gidebilecek sağlık problemlerinin ortaya çıkabileceğini belirtiyor. Özellikle çocukların bu bitkiye dokunmamaları gerektiğini dile getiren yetkililer, aileleri de dikkatli olmaları konusunda uyarıyor.

ÖZELLİKLERİ NELERDİR?

Dev tavşancıl otu bazı yörelerde dev kuzukulağı olarak da bilinir; Heracleum cinsinin en tehlikeli ve en yaygın türlerinden biridir. Genellikle 2 ila 5 metre boyunda olur. Devasa boyutu ve geniş yaprakları ile dikkat çeker. Beyaz çiçekleri büyük ve şemsiye şeklindedir. İnvasiv (istilacı) bir tür olarak bilinir ve yetiştiği bölgelerde diğer bitki türlerini bastırarak biyolojik çeşitliliği tehdit edebilir.  Hızlı yayılma yeteneği vardır ve kontrol altına alınması zor olabilir.

ETKİLERİ NELERDİR?

Bu bitkinin yapraklarında, köklerinde, gövdelerinde, çiçeklerinde ve tohumlarında bulunan 'furanokumarin' adlı madde, güneş ışığı ile birleştiğinde fitofotodermatit adı verilen cilt tahrişlerine neden olur. Bu tahrişler kabarcıklar ve yara izleri şeklinde ortaya çıkar. Dev tavşancıl otuna temas edilmesi durumunda derhal tıbbi yardım alınması ve güneşe çıkılmaması hayati önem taşır. Aileler ve bireylerin bu konuda bilinçlendirilmesi, ciddi sağlık sorunlarının önlenmesi açısından büyük önem taşımaktadır.

TÜRKİYE'DE NERELERDE RASTLANIR?

Dev tavşancıl otunun nemli ve sulak alanları tercih ettiği unutulmamalıdır. Bu nedenle, özellikle su kaynaklarına yakın bölgelerde, nehir kenarlarında, dere yataklarında ve nemli ormanlık alanlarda bu bitkiye rastlamak mümkündür.  Bitkinin yayılma yeteneği yüksek olduğundan, uygun koşullar bulduğu takdirde farklı bölgelerde de görülebilir. 

Türkiye'de görülebileceği yerler şu şekildedir:

Karadeniz Bölgesi:

Bu bölge, bitkinin nemli ve yağışlı iklimi sevmesi nedeniyle en yaygın olarak görüldüğü yerdir. Özellikle ormanlık alanlarda, nehir kenarlarında ve nemli vadilerde dev tavşancıl otuna sıkça rastlanır.

Marmara Bölgesi:

Karadeniz kıyısına yakın bölgelerde, özellikle nemli ve sulak alanlarda dev tavşancıl otuna rastlanabilir.

Doğu Anadolu Bölgesi:

Bu bölgede, özellikle yüksek rakımlı ve nemli bölgelerde dev tavşancıl otuna rastlanabilir.

Batı Karadeniz Bölgesi:

Bolu, Zonguldak, Bartın gibi illerde, nemli ormanlık alanlarda ve su kenarlarında dev tavşancıl otu bulunabilir.