Hipogonadizm nedir?

Cinsiyet bezlerinin erkeklerdeki adı testis, kadınlardaki adı ise yumurtalıklardır. Cinsiyet hormonlarının düşük seviyelerdeki seyretmesine yol açan “Hipogonadizm nedir, belirtileri nelerdir?” gibi pek çok sorunun cevabı içeriğin devamında.

• Hipogonadizm, gonadların yetersiz fonksiyon göstermesi sonucu ortaya çıkan, hem kadın hem de erkeklerde görülebilen bir durumdur.
• Bu rahatsızlık birincil ve ikincil olmak üzere iki ana türe ayrılır. İkisinin nedenleri ve belirtileri farklılık gösterebilir.
• Hipogonadizm erkeklerde ve kadınlarda farklı belirtilere yol açabilir. Tanısı ise çoğunlukla hormon testleriyle koyulur.
• Tedavisi genelde hormon replasman terapisine dayansa da kişiden kişiye değişkenlik gösterebilir.

HİPOGONADİZM NEDİR?

“Hipogonadizm nedir?” sorusunun cevabı birçok kişi tarafından merak edilir. Hipogonadizm, vücudumuzun yeterli cinsellik hormonu üretememesi sonucu meydana gelen bir rahatsızlıktır. Cinsiyet hormonlarını üreten organlar olan gonadlar, bu rahatsızlıkta yetersiz çalışma düzeyine sahiptir. Bu hormonlar vücuttaki birçok önemli süreci yönettiğinden yoğun belirtiler görmek olasıdır.

Hipogonadizm, cinsel gelişim, cinsel işlev, kemik yoğunluğu, kas kütlesi, vücut tüyü dağılımı, yağ dağılımı, ruh hali ve enerji seviyeleri gibi çeşitli vücut fonksiyonları üzerinde etkiler gösterebilir. Bu nedenle ilerleyen safhalarda hipogonadizm yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyen semptomları beraberinde getirebilir.

HİPOGONADİZM TÜRLERİ NELERDİR?

“Hipogonadizm nedir?” sorusunun yanı sıra hipogonadizmin türleri de önemlidir. Gonadların yetersiz çalışmasının bir sonucu olarak ortaya çıkan hipogonadizmin bazı türleri bulunur. Bunlar birincil veya ikincil olarak adlandırılır. Birincil hipogonadizmin diğer adı hipergonadotropik hipogonadizmdir. Peki hipergonadotropik hipogonadizm nedir? 

Hipogonadizmin birincil türü, gonadların doğrudan hasarı veya işlevsizliği ile açıklanır. Bu durum, gonadların yeterli cinsiyet hormonları üretememesi nedeniyle ortaya çıkar. En sık nedeni olarak Turner sendromu gösterilen hipergonadotropik hipogonadizm, aşırı radyasyon, kemoterapi, otoimmün hastalıklar veya enfeksiyonlar nedeniyle de meydana gelebilir.

Hipogonadizmin ikincil türü olarak gösterilen hipogonadotropik hipogonadizm, hipotalamus veya hipofiz bezinin problemleri nedeniyle gonadlara yeterli uyarı sinyalinin gönderilememesi durumudur. Radyasyon, tümörler, travmalar, genetik durumlar ve hastalıklar ikincil hipogonadizme yol açabilir.

HİPOGONADİZM NEDENLERİ NELERDİR?

“Hipogonadizm nedir, türleri nelerdir?” sorularını yanıtladıktan sonra bu hastalığın nedenlerini de incelemek gereklidir. Hipogonadizmin nedenleri oldukça çeşitlidir. Her bir neden hipogonadizmin iki ana türü olan birincil hipogonadizm ve ikincil hipogonadizmle ilişkilidir. 

Nedenler arasında genetik anormallikler, enfeksiyonlar, otoimmün durumlar, hipotalamus veya hipofiz bezinin bozuklukları, cerrahi müdahaleler, radyasyon veya kemoterapi, travma, kronik sistemik hastalıklar, medikasyonlar ve endokrin bozukluklar bulunur. Her bir neden hipogonadizmin teşhis ve tedavi sürecini etkileyebilir.

Birincil hipogonadizmin en yaygın nedenleri şunlardır:

• Klinefelter sendromu
• İnmemiş testisler
• Kabakulak orşiti
• Hemokromatoz
• Üreme organında yaralanma
• Kanser tedavisi görme

İkincil hipogonadizm nedenleri ise şu şekilde sıralanabilir:

• Kallmann sendromu
• Hipofiz bozuklukları
• İltihaplı hastalıklar
• HIV/AIDS
• İlaçlar
• Obezite
• Yaşlanma

Hipogonadizmin olası nedenlerini tam olarak anlamak etkili bir tedavi planı oluşturmak için hayati öneme sahiptir. Dolayısıyla mutlaka bir uzmanla görüşmek gerekir. Tanı konulurken hastanın tıbbi geçmişi, fiziksel muayenesi, laboratuvar testleri ve diğer teşhis yöntemleri dikkate alınır. Tedavi genellikle endokrinologlar, ürologlar veya jinekologlar tarafından yönetilir.

HİPOGONADİZM RİSK FAKTÖRLERİ

Hipogonadizm risk faktörleri, bu bozukluğun gelişme olasılığını arttıran nedenlerdir. Hipogonadizm her yaştaki bireyde ortaya çıkabilir ancak belirli faktörler bir bireyin riskini önemli ölçüde artırabilir. Bu faktörler genetik anormallikler, yaş, belirli hastalıklar ve durumlar, ve geçirilen tedaviler veya cerrahi işlemler olabilir. 

Hipogonadizmin risk faktörlerini şu şekilde sıralamak mümkündür:

• HIV/AIDS
• Önceki kemoterapi veya radyasyon tedavisi
• Yaşlanma
• Obezite
• Yetersiz beslenme

Riskli gruptaki bu kişilerin yanı sıra hastalık kalıtsal olarak da geçebilir. Eğer ailenizde bu rahatsızlıklardan birini veya hipogonadizmi geçiren birileri varsa önlem amacıyla hormon testleri yaptırmayı deneyebilirsiniz.

HİPOGONADİZM BELİRTİLERİ

Hipogonadizm belirtileri genelde hastanın yaşı, cinsiyeti ve hipogonadizm türüne bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Erken çocukluk, ergenlik dönemi ve yetişkinlikte farklı belirtiler ortaya çıkabilir. Erkeklerde hipogonadizm genellikle testosteron eksikliği ile ilişkilidir. bu da cinsel gelişim, kıllanma, kas gelişimi ve diğer erkeklik özelliklerinde sorunlara yol açabilir. 

Kadınlarda ise östrojen eksikliği adet düzensizlikleri, kısırlık ve diğer cinsiyetle ilişkili sorunlara neden olabilir. Hipogonadizmin erken teşhis ve tedavisi tüm semptomların hafifletilmesine ve komplikasyon riskinin azaltılmasına yardımcı olabilir. Hipogonadizmin en yaygın belirtileri olarak şunları sıralamak mümkündür:

• Anormal cinsel organ görünümü
• Erkeklerin göğüslerinde büyüme
• Kısırlık
• Erektil disfonksiyon
• Osteoporoz
• Ani sıcak basmaları
• Enerji ve ruh hali değişiklikleri
• Adet düzensizliği
• Kas kaybı
• Düşük libido

Bunlara ek olarak hipogonadizmin nedenine göre baş ağrısı, görme kayıpları, hipotiroidizm, meme akıntıları gibi problemler de ortaya çıkabilir.

HİPOGONADİZM TEŞHİSİ

“Hipogonadizm nedir, belirtileri, türleri ve risk faktörleri nelerdir?” gibi soruların cevaplarını öğrendikten sonra teşhis yöntemlerine değinmek gerekir. Hipogonadizmin teşhisi testler yardımıyla yapılabilir. Teşhis süreci, hastanın hikayesini öğrenme ile başlar. Kapsamlı bir fizik muayene ve spesifik hormonal testleri ile devam eder.

Hipogonadizm şüphesi durumunda bir ürolog veya jinekologa danışmak gerekir. Hormon seviyelerinin ölçümü, hipogonadizmin teşhisi için esastır ve danıştığınız uzmanın da ilk başvuracağı teşhis yöntemlerinden biri budur. Erkeklerde total ve serbest testosteron seviyeleri ölçülür. Kadınlarda ise östrojen ve diğer cinsiyet hormonları seviyeleri değerlendirilir. 

Hipogonadizmin nedenlerini ve tipini belirlemek için LH, FSH gibi diğer hormon testleri, genetik testler, görüntüleme testleri de yapılabilir. Bu detaylı teşhis süreci, hipogonadizmin altında yatan nedenleri belirlemeye, doğru ve etkili bir tedavi planı oluşturmaya ve hipogonadizmin uzun vadeli etkilerini minimize etmeye yardımcı olur.

Hastalığın teşhisinde kullanılan tüm yöntemler, aynı zamanda hipogonadizm ile ilişkili olabilecek diğer sağlık sorunlarını veya komplikasyonları öğrenmeye olanak tanır. Bu sayede uzmanınız tedavi planını buna göre oluşturabilir. Diğer sağlık sorunlarınızı testler yardımıyla öğrenmeniz mümkündür.

HİPOGONADİZM TEDAVİSİ

“Hipogonadizm nedir ve tedavisi nasıldır?” sorusunun yanıtı, bu durumun türüne, şiddetine ve altında yatan nedenlerine bağlı olarak değişebilir. Önemli olan hipogonadizmin erken teşhisidir. Çocukluk dönemindeki erken teşhis, ilerleyen yaşlarda gerçekleşme ihtimali olan ergenlik gecikmesini ve buna bağlı olarak gelişen komplikasyonları önleyebilir.

Hipogonadizm tedavisi için hormon bazlı ilaçlar kullanmanız gerekebilir. Tedavi genellikle hormon replasman terapisi şeklinde uygulanır. Bu yöntem, cinsel istekte azalma, enerjide azalma, yüz ve vücut tüylerinde azalma, kas kütlesi ve kemik yoğunluğu kaybı gibi hipogonadizminin belirti ve semptomlarını gidermeye yardımcı olabilir.

Hipogonadizm tedavisinde bazı kadınlarda yumurtlamayı uyarmak için enjeksiyonlar veya haplar kullanılabilir. Erkeklerde ise sperm üretmesine yardımcı olmak için hipofiz hormonu enjeksiyonları uygulanabilir. Bozukluğun hipofizer veya hipotalamik bir nedeni varsa ameliyat veya radyasyon tedavisi de tercih edilebilir.

Tedavi süreci aynı zamanda hipogonadizmin neden olduğu veya eşlik ettiği kısırlık veya kemik yoğunluğunun azalması gibi diğer sağlık sorunlarına ilişkin uygulamaları da kapsayabilir. Hastaların tedavi sürecinde aktif bir rol alması ve doktorlarla sürekli iletişim halinde olması önemlidir. Böylece tedavinin başarı ihtimali artabilir ve etkiler azaltılabilir.