Fatih Sultan Mehmet kimdir?

30 Mart 1432’de, Edirne’de dünyaya gelen Fatih Sultan Mehmet, 3 Mayıs 1481’de Gebze yakınlarında ölmüştür. 49 yıllık hayatına ve 30 yıllık hükümdarlığına çok sayıda savaş, fetih ve icat sığdırmıştır. 

Hem Batı hem de Doğu menşeli hocalardan iyi bir eğitim alan Fatih, bilgisini, birikimini ve zekasını imparatorluğun topraklarını genişletmek, askeri anlamda pek çok yeniliği hayata geçirmek ve Osmanlı’ya güçlü bir yapı kazandırmak için kullanmıştır. İlk olarak 12 yaşında tahta çıkan Fatih Sultan Mehmet, 29 Mayıs 1453 yılında İstanbul’u fethetmiştir. Fatih’in İstanbul’u fethi Bizans İmparatorluğu’nun ve Orta Çağ’ın sonunu getirmiş, Yeni Çağ’ı başlatmıştır. Askeri ve yönetim anlamındaki yeteneklerinin yanında Fatih Sultan Mehmet kendi döneminde pek çok icada imza atmıştır. Bu icatların en bilinenleri arasında şahi topları, havan topu, zırhlı gemi ve yangın roketi vardır.  Fatih Sultan Mehmet gerek askeri zekası, gerek yönetim kabiliyeti, gerek bilgi ve tecrübesiyle hem döneminde hem de ölümünden sonra referans olarak gösterilmiştir. Yaşadığı dönemde söylediği düşünülen pek çok söz ise bugünlere kadar gelmiştir. 

FATİH SULTAN MEHMET’İN HAYATI

Osmanlı İmparatorluğu’nun yedinci padişahı II. Mehmet, bilinen ismiyle Fatih Sultan Mehmet, 30 Mart 1432’de, Edirne’de dünyaya gelmiştir. İlk olarak 1444-1446 arasında tahta çıkan Sultan II. Mehmet, daha sonra 1451- 1481 yılları arasında, tam 30 yıl boyunca Osmanlı İmparatorluğu’nun hükümdarlığını yapmıştır. 

Batı’da "Grand Turko” (Büyük Türk) olarak bilinen, pek çok tarihi kaynakta ise ismi Muhammed şeklinde geçen Fatih Sultan Mehmet’in yarım asrı bulmayan hayatına çok sayıda sefer sığmıştır. Bunların yanında okumayı çok seven II. Mehmet entellektüel kişiliği ile de bilinir. 

FATİH SULTAN MEHMET NERELİ?

Doğum yeri Edirne olduğu için, Fatih Sultan Mehmet nereli, sorusuna Edirne diye yanıt vermek mümkün. 27 Recep 835, yani 30 Mart 1432 tarihinde, II Murad’ın dördüncü oğlu olarak dünyaya gelir. Annesi Hüma Hatun’un hakkında bilinenler sınırlıdır. Tarihçiler, Hüma Hatun’un Hıristiyan bir köle olduğu konusunda görüş birliğine varmış gibidir. Öte yandan bazı batılı kaynaklarda Fatih’in annesinin Fransız olduğu da öne sürülmüştür. 

FATİH SULTAN MEHMET’İN EĞİTİM HAYATI

Fatih Sultan Mehmet iki yaşına kadar Edirne’de kalır. 1434 yılında Amasya’ya, ağabeyinin yanına gönderilir. Fatih Sultan Mehmet babası tarafından görevlendirilen öğretmenler sayesinde çok iyi bir eğitim alır. Fatih’i eğiten hocalar hem Doğu, hem de Batı kökenlidir. Bu sayede Fatih Sultan Mehmet hayatı boyunca çok kültürlülüğü benimsemiştir. Fatih, genç yaşlardan itibaren Arapça ve Farsça’nın yanı sıra Latince, Yunanca ve İtalyanca da öğrenmiştir.  

Fatih Sultan Mehmet, aldığı İslami eğitim ile de kişiliğini ve zihniyetini şekillendirir. Başta hocası Molla Gürani olmak üzere, çok sayıda ilim adamından etkilenmiş ve onların yaklaşımlarını benimsemiştir. Akşemseddin’in Fatih’in hayatındaki etkisi, bilhassa Konstantinopolis’i fethetmek söz konusu olduğunda baskın bir şekilde ortaya çıkar. 

FATİH SULTAN MEHMET KAÇ YAŞINDA TAHTA ÇIKTI?

Fatih Sultan Mehmet kaç yaşında tahta çıktı, sorusu onunla ilgili en çok merak edilen konular arasında yer alır. İki ağabeyinin erken yaşta ölmesi sonucu Fatih Sultan Mehmet, tahtın varisi olur. Babası II. Murad 1443 yılında Hıristiyan ordusunu Sofya’da durdurmuş ve müzakerelere başlamıştır. Bu sırada oğlu Mehmet’i Manisa’dan Edirne’ye getirtir. 

12 Haziran 1444’te Edirne’de Macarlarla antlaşma yaptıktan bir ay sonra oğlu Mehmet’i Edirne'de Sadrazam Çandarlı Halil Paşa denetiminde "kaymakam" olarak bırakır ve Karamanlılar’ın üzerine yürümek üzere Anadolu’ya geçer. Karamanlılar’la anlaşma yaptıktan hemen sonra, Mihaliç’te, yeniçeri ağası Hızır Ağa ve diğer beylere, tahttan çekildiğini ve yerini oğluna bıraktığını duyurur. Ordusu Edirne’ye dönerken kendisi Bursa’da kalır. 

Sonuç olarak Fatih Sultan Mehmet ilk olarak 12 yaşındayken tahta çıkar. Ancak koca bir imparatorluğun başına küçük yaşta bir çocuğun geçmesi, Avrupa’nın gözünü bir kez daha bu topraklara çevirmesine sebep olur. Bunun üzerine II. Murad, 1446’da tekrar tahta geçer. 1451 yılında ise babasının vefatı üzerine Fatih Sultan Mehmet bir kez daha imparatorluğun başına geçer. 

FATİH SULTAN MEHMET İSTANBUL’U NASIL FETHETTİ?

Fatih Sultan Mehmet’in fethettiği yerler arasında en önemlisi şüphesiz ki o dönemki adıyla Konstantinopolis, yani İstanbul’dur. Ancak İstanbul dışında da Fatih’in son derece önemli fetihleri vardır.  1459’da Amasra, 1460’ta Sinop, 1461’de Trabzon, 1466’da Konya ve Karaman, 1473’te Doğu Anadolu, 1459’da Sırbistan, 1460’ta Mora Yarımadası, 1462’de Eflak, 1463’te Bosna, 1476’da Boğdan ve 1478’de Arnavutluk, Fatih Sultan Mehmet’in en önemli fetihleri arasında yer alır. 

Peki Fatih Sultan Mehmet istanbulu nasıl fethetti?

Kuşatma hazırlıkları 1451 yılının sonlarında başlar. Donanmasını güçlendirerek Konstantinopolis’e saldırı için hazırlıklar yapar. Boğaz’ın Avrupa yakasında, büyük dedesi I. Bayezid tarafından yaptırılan Anadolu Hisarı’nın tam karşısına Rumeli Hisarı’nı inşa ettirir. Böylece Boğaz’ın tam kontrolünü ele geçirir. 

1453’ tarihine gelindiğinde Mehmet, 80 bin ila 200 bin kişi arasında olduğu düşünülen bir ordu ve 320 gemiden oluşan donanmasıyla Konstantinopolis kuşatmasını başlatır. Şehir hem deniz hem de karayla çevrilidir. İstanbul Boğazı'nın girişindeki filo, denizden Konstantinopolis'e yapılacak herhangi bir yardımı engellemek veya püskürtmek için hilal şeklinde kıyıdan kıyıya uzanır. 

Sultan Mehmet’in ordusu ilk denemede başarılı olamaz. Şehrin surları Türkleri uzaklaştırır. 22 Nisan'da Fatih Sultan Mehmet, daha hafif savaş gemilerini karadan Haliç'in kuzey kıyısına naklettirir. Günümüzde Dolmabahçe ile Kasımpaşa olarak bilinen iki nokta arasındaki güzergaha kalaslar döşenir ve bunların üzerinden 70’den fazla gemi Haliç’e indirilir. Böylece Haliç, Osmanlı kontrolüne geçmiş olur. Bu tarihten yaklaşık bir ay sonra, 29 Mayıs günü Konstantinopolis düşer. Fetih’in ardından Fatih Sultan Mehmet, Osmanlı’nın başkentini Edirne’den İstanbul’a taşır.  

Fatih Sultan Mehmet İstanbul’u fethettikten sonra vakit kaybetmeden şehrin onarımına başlar. Aslında amacı Bizans İmparatorluğu’nu yıkmaktan çok onu, Osmanlı yapısı içine dahil ederek, İslam Devleti yapısına sahip fakat kozmopolit bir imparatorluk yaratmaktır. 

FATİH SULTAN MEHMET NASIL ÖLDÜ?

İstanbul’u fetheden Fatih Sultan Mehmet nasıl öldü, öğrenmek için 1481 yılına gitmek gerekir. 1481’de Fatih, ordusuyla birlikte Anadolu’da yeni bir sefere çıkar. Ancak henüz yolun başındayken İstanbul’da Maltepe civarında hastalanır. Ve bundan sadece birkaç gün sonra, 3 Mayıs 1481’de, Gebze yakınlarında vefat eder. Bu durumda Fatih Sultan Mehmet kaç yaşında öldü, sorusuna 49 yaşında vefat ettiğini söyleyerek cevap vermek doğru olur.  

Fatih Sultan Mehmet’in neden öldüğü tam olarak bilinmemekle birlikte ölüm nedeninin gut hastalığı veya zehirlenme olduğu düşünülür. Onu zehirleyen kişi olarak ise Sultan’ın en büyük oğlu ve halefi Bayezid işaret edilir. Fatih Sultan Mehmet’in ölüm haberi Avrupa’da sevinçle karşılanır.

Fatih’in ölümünden sonra oğlu Bayezid tahta çıkar. Fatih Sultan Mehmet ise Fatih Camii’ndeki türbesinde yatar. Fatih, 30 yıllık hükümdarlık dönemine sayısız savaş sığdırmıştır. Osmanlı İmparatorluğu’nun topraklarını Konstantinopolis’i, Türk beyliklerini, Asya’daki toprakları, Bosna, Sırbistan ve Arnavutluk’u kapsayacak şekilde genişletmesi, onun döneminde ve onun sayesinde gerçekleşmiştir. 

Fatih Sultan Mehmet hem Batı’da, hem de İslam dünyasında önemli bir itibar yaratmıştır. Bugün İstanbul Boğazı’nın üzerindeki ikinci köprü, (Fatih Sultan Mehmet Köprüsü) onun adını taşır. Ayrıca 1986’dan 1992’ye kadar bin liralık Türk banknotlarının üzerine onun adı ve resmi basılmıştır. 

FATİH SULTAN MEHMET’İN İCATLARI

Osmanlı İmparatorluğu’nun yedinci padişahı olan Fatih Sultan Mehmet, 21 yaşında İstanbul’u fethederek bin yıllık Bizans İmparatorluğu’nun sonunu getirmiştir. Bu sayede Yeni Çağ başlamıştır. Bu, onun “Çağ Açan Hükümdar” olarak anılmasına yol açmıştır. Öte yandan Fatih Sultan Mehmet’in çağ açmaktan başka meziyetleri de vardır. Hayatı ve hükümdarlığı süresince pek çok yeniliğe ve icada imza atmıştır. Peki Fatih Sultan Mehmet Han neyi icat etti? Döneminde hangi yenilikleri hayata geçirdi? 

ŞAHİ TOPLARI

Fatih döneminde Edirne’nin dışında büyük bir tophane yapılmış ve etrafı surlarla çevrilmiştir. Fatih Sultan Mehmet, tophanede üretilecek olan topların planını bizzat kendi çizer ve devrin en büyük ve en özel savaş topu olarak anılan “sahi” toplarını kullanır. 

HAVAN TOPU

Fatih Sultan Mehmet bilgisini ve zekasını kullanarak, pek çok ince hesabın ve düzenlemenin ardından gülle aşırabilen toplar yapmayı başarır. Bu, topçuluk tarihine daha sonraları “havan” adıyla geçen topların ilk şeklidir. Dolayısıyla Fatih, havan topunu icat eden kişi olarak da bilinir. 

ZIRHLI GEMİ

Zırhlı gemiler de ilk olarak Fatih Sultan Mehmet tarafından kullanılmıştır. Fatih’in zırhlı gemi icadı, İstanbul kuşatması sırasında gemilere bakır levhalar döşetmesiyle gerçekleşmiştir. 

GEMİLERİ KARADAN İNDİRMEK

Fatih Sultan Mehmet, dünya tarihinde bir benzeri daha görülmemiş bir başka olayı daha, yine İstanbul kuşatması sırasında hayata geçirir. Dolmabahçe ile Beyoğlu sırtları arasındaki toprağı tasfiye ederek tüm bu güzergah üzerine kızaklar yerleştirir. Kızakların altına da rahatça kaymalarını sağlamak için yağ sürdürmüştür. Bu şekilde tek gecede 70’ten fazla savaş gemisini karadan Haliç’e indirmeyi başarır. 

YANGIN ROKETİ

Bazı tarihçiler, yangın roketini ilk bulan kişinin de Fatih Sultan Mehmet olduğunu ileri sürerler. Buna göre Fatih, 1478’deki İşkodra kuşatması esnasında ilk kez bir roket kullanmıştır. Söz konusu roket zeytinyağı, kükürt, balmumu ve diğer bazı maddeler kullanılarak üretilmiştir. 

FATİH’İN KÜRESİ

Fatih Sultan Mehmet’in “mücessem küre” olarak bilinen bir küresi vardır. Tarihi kaynaklara göre söz konusu küre bir dünya küresidir ve kürenin üzerinde, bütün kıtalar detaylı ve doğru bir şekilde gösterilmiştir. 

TARİHİMİZDE FATİH SULTAN MEHMET NEDEN ÖNEMLİ?

Aslında Fatih Sultan Mehmet’in hayatı ve hükümdarlık dönemine bakıldığında onun neden önemli bir tarihi figür olduğu anlaşılabilir. Ancak yine de Fatih Sultan Mehmet neden önemli sorusuna yanıt olarak kısa bir değerlendirme yapmak mümkündür. Fatih Sultan Mehmet’in tarihimizdeki yeri ve önemi büyüktür, çünkü Sultan Mehmet, 21 yaşında İstanbul’u fethetmiş ve bu fetihle birlikte bin yaşındaki Bizans İmparatorluğu’nun sonunu getirmiştir. Ayrıca Fatih Sultan Mehmet önderliğinde gerçekleşen İstanbul’un fethi, pek çok tarihçi tarafından Orta Çağ’ın sonu ve Yeni Çağ’ın başlangıcı olarak kabul edilmiştir. 

Fatih Sultan Mehmet İstanbul’u fethettikten sonra “Fethin Babası” anlamına gelen “Ebû’l-Feth” ve sonraki dönemlerde ise “Roma İmparatoru” manasına gelen “Kayser-i Rûm” unvanları ile anılmaya başlamıştır. Ayrıca İslam Dünyası’nda geniş bir kesim, Fatih Sultan Mehmet’in, İstanbul’u alarak, Muhammed Peygamber’in İstanbul ile ilgili hadisine nâil olduğuna inanmış ve onu bu nedenle kahraman olarak kabul etmiştir. 

FATİH SULTAN MEHMET’İN SÖZLERİ 

İstanbul’un fethederek dünyaya adını duyuran padişah Fatih Sultan Mehmet, askeri başarıları ve zekası ile hem kendi döneminde hem de ölümünden sonra geniş çevrelerden takdir toplamıştır. Fatih Sultan Mehmet’in söylediği düşünülen çok sayıda söz de hem tarihe hem de günümüze ışık tutar. 

İşte, Fatih Sultan Mehmet’in dünyaya, yaşama ve savaşlara dair söylediği, geçmişten günümüze ulaşan en ünlü sözleri. 

• Ormanlarımdan bir dal kesenin başını keserim.
• Tarihi yazmak korkaklara göre bir iş değildir. 
• İmkanın sınırını görmek için imkansızı denemek lazım.
• Benim kudretimin ulaştığı yere onların hayalleri bile ulaşamaz. 
• İnsanda söz ile değişir kader. Ya yurda baş olur, ya da başından olur.
• Düşmanı tanımak, tehlikeyi bertaraf etmek demektir. 
• Onlar korkularından denizi zincirleyecek kadar akıllı ise, biz gemileri karadan yürütebilecek kadar deliyiz.
• Ey Konstantiniye! Ya sen beni alırsın, ya ben seni alırım.
• Sırrıma sakalımın bir tek telinin vakıf olduğunu bilsem, sakalımı kökünden keserim.
• İstanbul’u niçin fethettiklerini sorduklara şöyle cevap verir: “Önce o benim gönlümü fethettiği için.”
• Düşmandan yüz çevirmek korkaklıktır. Benim ikbalim yücedir. Talihsizlik ise düşmanın nasibidir.
• Biz toprakları değil gönülleri fethetmeye gidiyoruz. Savaş herkesle, barış ancak onurlu insanlarla yapılır.
• Allah beni bu şehrin halkının müttefiki olarak bu zamana kadar sakladı. Biz bu şehrin düşmanlarına galip geldik ve onların vatanlarını aldık. Burayı Makedonyalılar, Taselyalılar ve Moralılar almışlardı. Biz bunların bizlere karşı kötü davranışlarının intikamını yıllar geçmesine rağmen torunlarından aldık.
• Hakiki sanat muhteşem bir şehir vücuda getirmek ve halkının kalbini saadetle doldurmaktır.
• Dağ ne kadar yüksek olursa olsun, yol onun üzerinden geçer. Sen dağ olmaya heveslenme, asla gururlanma; yol ol ki herkes senin üzerinden geçerken, sen dağların bile üzerinden geçesin.
• Agamemnon Truva’yı zapt ettiğinde onu meşhur edecek bir Homeros vardı. Benim ise bir Homeros’um yok.
• Baykuştan pervâmız yok, biz şahinler sürüsüyüz.
• Fakirlerin ve yetimlerin kursağından kesilen nimeti ne askerimize, ne ameleme yediririm. Biz has müminleriz, kursağımıza netameli nevale girmez.
• Ana, biz İslamiyetin kılıcını elimizde tutarız. Ancak bunca zahmet karşılığında gazi unvanını elde edemeden ölürsem Allah ve Peygamber’in katında yüzlerine nasıl bakarım?
• Eğer padişah siz iseniz, devletimizin bu zor gününde ordumuzun başında olmamanız törelerimize uymaz. Yok, eğer padişah ben isem, işte size emrediyorum, geliniz ve derhal ordularımın başına geçiniz.
• Ceneviz tüccarları serbestçe gezip ticaret yapabilirler. Yeniçeri ordusuna katılmak üzere, çocuklarını almayacağız. Dinimizi kabul etmeyenlere karşı asla cebir kullanmayacağız. 
• Kartal yavrularını korumak için ne güzel bir yuva yapmış.
• Hristiyan diyarı kılıç ve kalkanlarını kaybettiler.
• Yerinde söz söylemesini bilen, özür dilemek zorunda kalmaz.
• Bir şehirde en önemli üç şey; kanalizasyon, hamam ve kütüphanelerdir. Kanalizasyon şehrin kirini, hamam bedenin kirini, kütüphaneler de ruhun kirini temizler.
• Bana dokunmayan yılan bin yaşasın, diyerek yaşattığınız yılanların bir sonraki hedefi siz olursunuz.