Son günlerde dünya gündemi, ABD Başkanı Donal Trump’ın, Gazze’deki Filistinlilere yönelik ağır bir insanlık suçu teşkil eden “sürgün” planı ile çalkalanıyor. Trump’ın başkanlığa gelmesinden sonraki ilk icraatlerinden biri, Gazze’deki süreci Netanyahu’dan ‘devralmak’ istediğini açıklamak oldu.

Daha önce de başta Irak, Afganistan ve Yemen olmak üzere onlarca ülkede çeşitli insanlık suçlarına imza atan ABD, bu kez de Trump’ın önderliğinde Netanyahu’nun kana buladığı Gazze’yi tamamen yıkmak, Gazzelileri sürgün etmek istiyor.

ABD Başkanı Trump tarafından, Filistinlileri başta Ürdün ve Mısır olmak üzere komşu ülkelere sürgün etme planı, uluslararası kamuoyunda büyük bir tartışma başlatmış durumda. Trump'ın, terör devleti İsrail’in Başbakanı Netanyahu ile düzenlediği ortak basın toplantısında açıkladığı bu plan, hem Filistinlilerin topraklarını ellerinden alma maksadı taşıyor hem de uluslararası hukuku alenen ihlal ediyor. Mısır ve Ürdün ise Filistin’den gelen mültecileri kabul etmeyeceğini söylüyor.

Trump’ın bu açıklamaları hem Filistinliler hem de uluslararası kamuoyu tarafından sert bir şekilde eleştirildi. Hamas ise planı, "Ortadoğu'daki yangına benzin dökmek" olarak nitelendirirken, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi (UNHRC), işgal altındaki topraklarda insanların zorla nakledilmesinin uluslararası hukuku ihlal edeceğini kaydetti.

Konu tarihsel bağlamda değerlendirildiğinde Filistinlilerin bölgeden sürgün edilmesi fikri, yıllar öncesine dayanıyor. Filistin topraklarının usul usul işgal edilemsiyle 1948 yılında İsrail’in kurulduğu dönemde yüz binlerce Filistinli, "Nakba" (Felaket) olarak bilinen süreçte evlerinden zorla çıkarıldı. 1967 Altı Gün Savaşı'ndan sonra ise Gazze, Batı Şeria ve Doğu Kudüs, İsrail tarafından işgal edildi. Dördüncü Cenevre Sözleşmesi işgal altındaki topraklara sivil nüfusun yerleştirilmesini ve yerli halkın zorla yerinden edilmesini açıkça yasaklarken Trump'ın sürgün planı bu bağlamda sadece etik bir sorun değil, aynı zamanda uluslararası hukukun açık bir ihlali anlamını taşıyor. Fakat ne ABD’nin ne de İsrail’in hukuk, ahlak, etik ve yasal ilkeleri gözetmedikleri, bundan sonra da gözetmeyecekleri tüm dünya tarafından biliniyor.

Ürdün ve Mısır gibi ülkeler, halihazırda birçok Filistinli mülteciye ev sahipliği yapıyor. Ürdün, Birleşmiş Milletler'e göre 2,39 milyondan fazla kayıtlı Filistinli mülteci barındırıyor. Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi ise daha önce Filistinlilerin Gazze'den Mısır'a sürgün edilme fikrini reddetmişti.

Trump'ın Filistinlileri Gazze’den sürgün etme planının arkasında ekonomik ve stratejik çıkarların da bulunduğu açıkça biliniyor. Mesela Trump'ın damadı Jared Kushner, daha önce Gazze'nin sahil mülklerinin değerli olduğunu ve İsrail'in Filistinlilerin bölgeden çıkarılması gerektiğini savunmuştu. Trump'ın kendisi de Gazze'nin "deniz ve hava açısından olağanüstü bir konuma sahip olduğunu" belirtmişti. Bu ve benzeri açıklamalar, Gazze'nin yeniden inşasının, ABD ve İsrail için bir emlak ve yatırım fırsatı olarak görüldüğünü de ortaya koyuyor.

Bu, farklı mahallede yaşayan güçlü ve zengin bir insanın, sırf sizin evinizin konumu daha güzel olduğu için sizi döve döve evinizden çıkarıp tanımadığınız, bilmediğiniz bir yerde yaşamaya mahkum etmesi gibi bir şey.

Ayrıca, ABD'nin bölgedeki stratejik hedefleri de elbette bu planın bir parçası. Washington, Doğu Akdeniz'de bir "Kıbrıs-İsrail hattı" inşa etmeye çalışıyor ve Gazze, bu stratejide önemli bir rol oynuyor. Daha önce de defalarca kez hayata geçirilmeye çalışılan bu stratejik plan, Hamas'ın 7 Ekim 2023'teki saldırıları ve İsrail'in Gazze'ye yönelik yoğun bombardımanı sebebiyle sekteye uğradı. Trump'ın sürgün planı, bu stratejik hedefleri yeniden canlandırmayı hedefliyor. Kimse ABD’nin, Suriye’den karşılıksız çekilmiş olmasını beklemiyordur herhalde.

Trump’ın, Filistinlilerin Gazze’den sürgün edilmesine ilişkin planı, uluslararası arenada geniş çapta tepkilere sebep oldu. Avrupa Birliği (AB), Gazze'nin gelecekteki Filistin devletinin ayrılmaz bir parçası olduğunu vurgularken, Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova, planın "yapıcı olmadığını" ve bölgeye gerginlik kattığını söyledi. Danimarka Dışişleri Bakanı Lars Lokke Rasmussen ise Filistin meselesinde tek çözüm yolunun iki devletli çözüm olduğunu kaydetti. Arap ülkeleri de plana karşı ortak bir açıklama yaparak, Filistin halkının topraklarındaki kararlılığına tam destek verdiklerini belirtti. Ancak savaşın başından bu yana olduğu gibi hiç kimseden bir yaptırım açıklaması gelmedi, tüm ülkeler bir şey söylemiş olmak için bir şeyler söylemek mantığından yine ileri gidemedi. Muhtemeldir ki planın hasbelkader hayata geçmesi durumunda da ABD’yi ve İsrail’i kınamaktan başka hiçbir şey yapmayacaklar ve milyonlarca insan evlerinden sürgün edilirken izleyecekler.