Uruguay’ın eski devlet başkanlarından Jose Mujica demiş ki: Bir şey satın aldığınızda ödemeyi para ile değil, o parayı kazanmak için ömrünüzden harcadığınız zamanla yaparsınız.

Evet, birçoğumuz bunu böyle düşünmüyoruz. Dün bu sözü okuyana kadar idrak zemininde bunun böyle olduğunu fark edebiliyor olsam da izah etme yeteneğini haiz değildim.

Dün bu sözü okuduğumda düşüncem pekişti ve hedefe kurşunu tam isabet ettirmişçesine bir his yaşadım. Tam gediğine oturan bir söz.

Evet, hepimiz her gün bir şeyler alıyoruz ve karşılığında para verdiğimizi sanıyoruz. Aslında ömrümüzden veriyoruz. Belki de bir günde aldıklarımıza üç günümüzü veriyoruz, aylarımızı konfora satıyoruz.

Ekmek ve emek arasındaki makas giderek açılıyor.

Dün yarım saat çalışarak aldığımız ekmeği bugün bir saat çalışarak alıyoruz farz-ı misal.

Ömrümüzden, nefesimizden, zamanımızdan ödüyoruz her aldığımızı.

Böyle düşününce şöyle de düşünüyor insan:

Bir insanın ömrü bu kadar ucuz olmamalı. Bir insanın bir saatinin karşılığı bir ekmek olmamalı mesela.

Bu aydınlanmayı yaşadığınızda sizi sömüren tüm emperyal güçlere bir kez daha düşman kesilip sıkı bir kapitalizm düşmanı adayı oluyorsunuz.

Mandıra filozofu misali ihtiyacın kadar çalış mantığına sıcak bakmaya başlıyorsunuz.

İnsanın parası, malı, mülkü yerine koyulabilir. Evet, bunlar çalındığında, bunlar birileri tarafından sömürüldüğünde yeniden elde edilebilir.

Fakat zaman öyle değil. Sömürülen kaynaklarımızı, çalınan ürünlerimizi yerine koymak için harcayacağımız zamanın telafisi yok.

Dolayısıyla para adının verildiği bir meta ile insanlar kandırılıyor. Zamanlarının ve emeklerinin sömürüldüğü para ile gölgeleniyor.

İnsanların büyük çoğunluğu para isimli metanın, zamanlarının sömürüldüğünü gizlemek için kullanılan bir konfor unsuru olduğu aydınlanmasını yaşasalar kapitalizmin üç gün bile yaşaması mucize olur.

O halde Jose Mujica’nın kitaplık çaptaki söz konusu ifadesini insanlar okumalı, bilmeli, sindirmeli ve sorgulamalıdır. Kim bilir belki dünya daha adil ve daha mutlu olur.